نقش ایرانیان در توسعه تجارت امارات متحده عربی

نقش ایرانیان در توسعه تجارت امارات متحده عربی
روابط عمیق تاریخی و اقتصادی میان ایران و امارات متحده عربی از قرن ها پیش از ایجاد امارات متحده عربی مدرن، تاکنون وجود داشته است. جامعه آماری ایرانیان در امارات متحده عربی، عمدتا ساکن امارات دبی هستند و درحال انجام فعالیت های تجاری گسترده ای می باشند. با وجود تنش های دیپلماتیک بین ایران و شورای همکاری خلیج فارس، کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و به ویژه امارات متحده عربی به دنبال ایجاد فرصت های تجاری جدید برای ارتباط اقتصادی بیشتر با ایران هستند. از سال ها پیش تا کنون امارات متحده عربی میزبان یک جمعیت بزرگ ایرانی با میلیاردها دلار سرمایه بوده است که منجر به تبدیل دبی به یک مرکز تجاری جهانی شده است. واردات ایران از دبی شامل محصولات زیادی از جمله ماشین آلات، وسایل نقلیه، موبایل، کالاهای مرتبط با ساخت و ساز، آهن، فولاد، مواد غذایی و کالاهای مصرفی دیگر می شود که در سال ۲۰۱۴ میلادی تا ۱۶٫۵ درصد از بازار صادرات امارات متحده عربی را در برگرفته بود و همچنین روز به روز در حال افزایش است.

شرکت های ایرانی حضور گسترده ای در امارات متحده عربی دارند. به گفته شورای کسب و کار ایران، در سال ۲۰۰۷ میلادی ۲۷ شرکت با مالکیت ایرانی در دبی ثبت شده است و در حدود ۸۱۰۰ شرکت با مشارکت دوجانبه بین ایران و امارات در این کشور فعالیت دارند. علاوه بر این ها بیش از ۱۰۰۰شرکت نیز در امارات وجود دارد که سهم اعظم آنها به شرکت‌های اماراتی تعلق دارد و سهم ایرانیان در این شرکت‌ها کم است، ولی به هر حال می توان گفت مجموع شرکت‌هایی که با همکاری ایرانیان در دبی فعال هستند به ۱۰هزار شرکت می‌رسد. تخمین زده می شود که ایرانی ها تقریبا یک چهارم جمعیت امارات متحده عربی را تشکیل می دهند. صادرات امارات متحده عربی به ایران چهار برابر بیشتر از واردات آن از ایران است و تجارت بین دبی و ایران در سال ۲۰۰۵ تا کنون به بیش از ۱۲ میلیارد دلار افزایش یافته است. در واقع امارات متحده عربی بعد از چین دومین کشور بزرگ در واردات به ایران به شمار می آید و ۱۷٪ واردات کل ایران را در بر می گیرد. صادرات ایران به کشورهای عربی نیز طی این مدت ۱۳،۳۶۴ تن کالاهای غیر نفتی (منهای چگال گاز طبیعی) به ارزش ۵٫۲۸ میلیارد دلار بوده است. اما صادرات ایران به امارات متحده عربی از سال مالی ۲۰۱۳ به دلیل تحریم های بین المللی علیه ایران بر سر برنامه هسته ای آن، به شدت کاهش یافته است.
در چند سال اخیر سرمایه گذاری های کلانی توسط ایرانیان در امارات متحده عربی صورت گرفته است و همچنین پروژه های تجاری گسترده ای، به دست ایرانی ها در دبی راه اندازی شده اند بطوریکه طبق آمارهای بدست آمده تنها در سال ۲۰۰۷ میلادی بیشتر از ۳۰۰‌ میلیارد دلار سرمایه ایرانی در امارات وجود داشت. این سرمایه گذاری های کلان علاوه بر ایجاد هزاران فرصت شغلی در امارات موجب رشد بالای اقتصاد این سرزمین شده است.

به واسطه امارات متحده عربی محصولات کشورهای دیگر وارد ایران می‌شود و طبق آمارهای منتشر شده ایران بزرگ‌ترین شریک صادرات مجدد امارات است. به بیان دیگر محصولات کشورهای مختلف جهان ابتدا وارد بازار امارات شده و سپس این کشور آنها را به ایران صادر می‌کند که به این عمل صادرات مجدد یاre-export می‌گویند. با وجود اینکه، این عمل بعد از فشار غربی‌ها در رابطه با برنامه های هسته ای ایران و تحریم های اقتصادی با مشکل مواجه شد، اما همچنان این کشور به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تامین کننده کالاهای غیر نفتی ایران شناخته می شود. با بیشتر شدن هزینه وارد کردن کالاهای صادرات مجدد از امارات به ایران بعد از اعمال تحریم های اقتصادی علیه ایران در حال حاضر کالاهایی که از این طریق وارد ایران می شوند با قیمتی بالاتر از قبل به ایران فروخته می‌شوند و همین مساله مهم ترین عامل رشد ۳۴درصدی ارزش صادراتی امارات به ایران در سال گذشته محسوب می‌شود.

طی دهه گذشته، امارات، مهمترین ارتباط تهران با اقتصاد جهانی بوده است؛ زیرا تحریم ها و دیگر موانع قانونی باعث شده است که مشکل خرید مستقیم با ایران افزایش یابد. روابط تجاری امارات متحده عربی و ایران منافع مهمی را برای هر دو کشور به ارمغان می آورد. در واقع ایران کالاهای وارداتی را که مورد نیاز است، وارد می کند، در حالی که امارات متحده عربی از میلیاردها دلار تجارت از طریق بنادر خود لذت می برد.
روابط تجاری بین منطقه خلیج فارس و ایران هزاران سال است که در امارات متحده عربی منحصر به فرد است که در آن شبکه های گسترده ای از روابط تجاری و شخصی با ایران را با ارتباط نزدیک و استراتژیک با واشنگتن ترکیب می کند. براساس گزارش های جدید، روابط تجاری بین امارات متحده عربی و ایران در حوزه آبریز، می تواند بر محیط تجاری و مالی امارات و نیز وضعیت جغرافیایی منطقه خلیج فارس تاثیر بگذارد.

همانطور که گفته شد امارات متحده عربی از دیرباز شریک تجاری بزرگ ایران بوده است اما از اواخر سال ۲۰۱۱، زمانی که واشنگتن تحریم های بانکی را علیه برنامه هسته ای ایران تحمیل کرد، این کشور مجبور شد تا ارتباط خود با ایران را به شدت کاهش دهد.

بر اساس تحقیقات انجام شده از تجار ایرانی در ایران و دبی، به دلیل روابط اقتصادی گسترده بین ایران و امارات متحده عربی و مزایای مالی که دو کشور از چنین روابط به دست می آورند، نسبتا بعید است که در دو یا سه سال آینده، روابط تجاری این دو کشور کاملا قطع شود ولی با این حال احتمال دارد چنین ارتباطی برای چند ماه به حالت تعلیق درآید. اگر چه تحریم های بانکی باقی مانده است ولی تجار ایرانی به کاهش تنش های جغرافیایی و کمک به ایجاد ثبات در ارز ریال و افزایش تجارت با امارات متحده عربی امید دارند. همچنین طبق گفته دبیرکل گمرک دبی تجارت دوجانبه دبی با ایران با تعهدات بین المللی مطابقت دارد و می توان گفت این یک تجارت عادی است که کالاهای مصرفی شامل مواد غذایی، قطعات یدکی خودرو، الکترونیک و فرش، با توجه به نزدیکی جغرافیایی بین دو طرف مبادله شود. اکثریت قریب به اتفاق تجارت بین ایران و کشورهای عربی خلیج فارس از طریق دبی هدایت می شود. قایق های چوبی، که به نام dhows شناخته می شوند، همچنان به حمل برخی از کالاها در خلیج فارس ادامه می دهند.