وضعیت ترجمه در ایران / سرقت ادبی به روایت یک مترجم
از شازده کوچولو ۸۰ ترجمه وجود دارد! | نباید با سوداگری با دسترنج مترجم‌ها بازی کرد
شهرام اقبال‌زاده با گلایه از وضعیت نابسامان ترجمه در سال‌های اخیر گفت: «نیاز به ایجاد یک سازمان و نهادی متشکل از مترجمان در صنعت ترجمه داریم.»
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، شهرام اقبال‌زاده، مترجم، نویسنده، ویراستار و منتقد، زبان و ادبیات انگیسی را در دانشگاه تهران آموخته است.
او فعالیت ادبی خود را با انتشار مقالاتی درباره ادبیات به ویژه ادبیات کودک و نوجوان در مطبوعات شروع کرد و با عضویت در نهادهای ادبی مانند انجمن نویسندگان کودک و نوجوان و شورای کتاب کودک، حضورش در این عرصه را گسترش داد. او دو دوره عضو هیئت مدیرهٔ انجمن نویسندگان کودک و نوجوان و دبیر و سخنگوی آن بوده است.
این مترجم درباره ترجمه‌های متعدد از یک اثر که این روزها به وفور دیده می‌شود، به خبرآنلاین گفت: «بگذارید از کتاب «شازده کوچولو» شروع کنم، حتما شما هم با این آمار شگفت‌آوری که تا کنون 80 ترجمه از این کتاب به چاپ رسیده است، روبه‌رو شده‌اید. خانم میرهادی در گذشته از من خواستند نقدی بر ترجمه‌های زیادی این کتاب بنویسم. آن زمان هفت ترجمه از کتاب «شازده کوچولو» در بازار پیدا کردم که بیشتر مترجمان نامدار بودند؛ یکی از محمد قاضی، ترجمه دوم از فریدون کار، سومین از شاملو و چهارمین از استاد نجفی و پنجمین از رحماندوست، بعدی هم از اصغر رستگار بود که این آثار را با متن انگلیسی تطبیق دادم و با یکی از دوستان فرانسه‌دان هم بررسی کردیم و نقدی نوشتم که اثر برتر سال شد.»
اقبال‌زاده با اشاره به نظریه‌ای در حوزه ترجمه بیان کرد: «قبول دارم که باید به دلیل تغییرات زبان، ترجمه‌های جدیدی از اثر شود، اما نباید با سوداگری با دسترنج مترجم اول برخورد کرد. یعنی وقتی اثری پرفروش می‌شود، برخی مترجم‌ها به قول معروف سوار اسب زین کرده مترجم‌های پیشین می‌شوند و شروع به ترجمه همان اثر می‌کنند. این عمل چیزی یک اقدام ریاکارانه و سرقت ادبی است.»
این نویسنده درخصوص نبود نظارت سازمان یا ارگانی در این زمینه گفت: «نکته‌ای که در این آشفته بازار بسیار تاسف بار است، نبود سازمان و دیده‌بانی برای نظارت بر این اقدام نادرست است. حرکاتی اوایل دهه 80 شروع کردند که معلوم نشد به کجا رسیدند.»
اقبال‌زاده افزود: «نیاز به حضور یک نهاد مدنی با حضور مترجمان است تا نظارتی بر روند انتشار این آثار بی‌دخالت دولت وجود داشته باشد. اگر ما می‌خواهیم اوضاع ترجمه را بهبود ببخشیم، یکی از راهکارهایش نقد فضای ترجمه در کشور است که حمایت سازمان‌های مربوطه را نیاز دارد؛ به صورت فردی نمی‌توان کار کرد. مدام می‌شنویم که بودجه نیست در حالی‌که باید پرسید این پول‌هایی که هر چند وقت یک‌بار در جاهای مختلف خورده می‌شود، از کجا می‌آید؟ از همین بانک‌ها گرفته می‌شود و پس‌اندازهای مردم بی‌نوا و مظلوم کشور است.»
این مترجم در پایان درباره فعالیت‌های خود گفت: «اثری در دست چاپ دارم به نام «فوت و فن بازنگری و ویرایش رمان» و کار دیگری است که به کانون پرورش فکری تحویل دادم که قرار است کپی رایت آن را بگیرند؛ کتابی مشترک با خانم نورا حق پرست است با نام «چگونه داستان فانتزی علمی تخیلی بنویسیم». در حال حاضر فعالیت اصلی‌ام دبیری و برنامه‌ریزی انتشار رمان در دو نشر به نگار (آثار بزرگسال) و محراب قلم (رمان نوجوان و کودک) است.
در به‌نگار، سه اثر داریوش مهرجویی را منتشر کرده‌ایم و رمان «برزخ ژوری» درباره تجربه ابتلای کارگردانی مشهور به سرطان را هم به بازار فرستاده‌ایم. در محراب قلم هم صد اثر منتشر کرده‌ایم یا در دست انتشار داریم.»