شقاقل چیست و چه خواصی دارد – خواص شقاقل در افزایش میل جنسی
شقاقل به عربی: الجزر الأبیض
یکی از سبزیجات ریشه‌ای از خانواده هویج است(هویج وحشی). شکل آن همانند هویج است ولی پوست آن کمرنگتر و مزه آن قوی‌تر است. در لهجه شیرازی به آن نرگسی گفته و در آشپزی شیرازی از آن استفاده می‌شود. «نرگسی» نوعی از هویج است که فقط درفصل زمستان قابل برداشت می‌باشد، دارای اثرات ضد میکروبی قوی است و قند و آهن بیشتری نسبت به هویج دارد. شقاقل (نرگسی) در بیشتر آسیا و اروپا می‌روید و از قدیم خورده می‌شده است. پیش از ورود سیب زمینی از قاره آمریکا به بر قدیم، در اروپا و آسیا شقاقل بسیار خورده می‌شد.
مغز و ریشه آن یکنواخت و ریشه آن سنگین و دیرهضم است ولی وقتی که با شکر و عسل به صورت مربا تبدیل شود گوارش آن ساده است.
به فرانسوی Panais cujtiv e , Panais، نوع مزروع آن و Panais checacul نوع صحرایی آن و به انگلیسی نوع مزروع آن را Parsnip و نوع وحشی آن را Wild Parsnip گویند.
شقاقل گیاهی است دو ساله شکل ظاهری آن شبیه گیاه هویج، برگ‌های آن دارای بریدگی و در عین حال دندانه‌دار، ساقه‌های آن گوشه‌دار است.
ریشه آن که برای تهیه مربا مصرف می‌شود نسبتاً ضخیم و ضخامت آن در حد یک انگشت، پر گره و کمی شیرین است.
میوه آن در ابعاد یک نخود به رنگ تیره و گل‌های آن به صورت چتر مرکب در انتهای شاخه گل دهنده ظاهر می‌شود.
گیاه شقاقل مربا در ماسه‌های مرطوب و حاشیه جنگل‌های متراکم انتشار دارد. در ایران در دماوند، شمال ایران و شیراز در کوه برفی می‌روید. در اروپا به خصوص در فرانسه از نوع مزروع آن غذایی قدیمی دارند به نام Pot-au-feu که از گوشت گاو پخته و شقاقل مزروع و انواع سبزیجات به خصوص تره درست می‌کنند و چاشنی‌هایی که می‌زنند نسبتاً خوشمزه می‌شود.
در اروپا و آمریکای شمالی به عنوان سبزی و همچنین علوفه به کار می‌رود.
شقاقل در طب سنتی
ریشه گیاه شقاقل از نظر طبیعت طبق نظر حکمای طب سنتی کمی گرم و تر می‌باشد و از نظر خواص معتقدند که بازکننده انسداد مجاری عروق و گرم کننده می‌باشد و برای گرم کردن معده و کلیه و کبد تأثیر بسزایی دارد. اشتها را کاهش می‌دهد و ممکن است ایجاد سردرد نماید از این نظر باید با عسل خورد و مربای آن با عسل مضرات آن را برطرف می‌کند.
مقدار خوراک آن تا ۲۰ گرم است. خواص دارویی آن تا ۴ سال باقی می‌ماند.
ترکیبات شیمیایی
در هر یک صد گرم نوع اهلی شقاقل خام مواد زیر وجود دارد:
آب ۷۹ گرم، پروتئین ۷/۱ گرم، چربی ۵/۰ گرم، هیدرات‌های کربن (قند و نشاسته) ۱۵ گرم، کلسیم ۵۰ میلی گرم، فسفر ۷۷ میلی گرم، آهن ۷/۰ میلی گرم، سدیم ۱۲ میلی گرم، پتاسیم ۵۴۱ میلی گرم، ویتامین آ ۳۰ IU، تیامین ۰۸/۰ میلی گرم، ریبوفلاوین ۰۹/۰ میلی گرم، نیاسین ۲/۰ میلی گرم و ویتامین ث ۱۶ میلی گرم.
در هر یک صد گرم نوع اهلی شقاقل پخته کم آب مواد زیر وجود دارد:
آب ۸۲ گرم، پروتئین ۵/۱ گرم، چربی ۵/۰ گرم هیدرات‌های کربن (قند و نشاسته) ۱۳ گرم، کلسیم ۴۵ میلی گرم، فسفر ۶۲ میلی گرم، آهن ۶/۰ میلی گرم، سدیم ۸ میلی گرم، پتاسیم ۳۷۹ میلی گرم، ویتامین آ ۳۰ IU، تیامین ۰۷/۰ میلی گرم، ریبوفلاوین ۰۸/۰ میلی گرم، نیاسین ۱/۰ میلی گرم و ویتامین ث ۱۰ میلی گرم.
مروری بر خواص شقاقل
* این گیاه سرشار از ویتامین‌های B1، B2، C، پتاسیم و فیبر است.
*خاصیت ادرارآور، ضدروماتیسمی و آنتی اکسیدان دارد.
* برای درمان بیماری‌های کلیوی و کنترل چاقی مفرط کاربرد دارد.
* فیبر موجود در آن، چربی سوز طبیعی است.
* ویتامین K موجود در آن، برای لخته شدن خون و رشد سلول‌ها مفید است و خطر بروز پوکی استخوان را کاهش می‌دهد.
* فولات موجود در شقاقل مانع از بروز کم خونی می‌شود و آن را درمان می‌کند. (به ویژه هنگام بارداری).
* ویتامین C موجود در آن، در تولید کلاژن موثر است.
* ترکیبات ضدالتهابی موجود در آن، به بهبود التهاب برونشیت در بیماران آسمی کمک می‌کند.
* پتاسیم همراه با اسید چرب امگا ۳ انرژی بدن را افزایش می‌دهد و مانع از خستگی می‌شود.
* سیستم گوارشی و دیواره های مویرگ‌ها را تقویت می‌کند و آرام بخش، خلط آور و تقویت کننده است.
* اسیدفولیک موجود در شقاقل ابتلا به بیماری قلبی را کاهش می‌دهد و مانع شکستگی استخوان بر اثر پوکی استخوان می‌شود. به علاوه مصرف آن به بیماران کلیوی، سلولیت و چاقی مفرط توصیه می‌شود.
* از آن جا که شقاقل منبع عالی ویتامین C است سیستم ایمنی بدن، سیستم گوارشی، پوست و عصب را تقویت می‌کند.
* میزان زیاد فیبر موجود در این گیاه در کاهش کلسترول و حفظ قند خون نرمال موثر است.
* شقاقل فشار خون بالا، یبوست و ناراحتی‌های متعدد قلب را کاهش می‌دهد.
* شقاقل خطر نقص جنین را در زنان باردار پایین می‌آورد و با بهبود عملکرد برونشیتی به بیماران مبتلا به آسم کمک می‌کند.
* ریشه این گیاه خاصیت مدری و آنتی اکسیدانی دارد.
مریم مرادیان نیری
بخش تغذیه و آشپزی تبیان