تحلیل سبک‌‌شناختی و زیبایی‌‌شناختی ترجمۀ اشعار عربی سعدی‌شیرازی به‌دست مؤیدشیرازی
برای دانلود فایل اصلی مقاله اینحا کلیک کنید
نویسنده
علیرضا نظری
استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه بین‌‌المللی امام‌‌خمینی(ره)
چکیده
آثار سعدی‌شیرازی، یکی از نامدارارترین سخن‌‌سرایان ادب فارسی، بنا به جنبه‌‌های متعدد شکلی و محتوایی، قابلیت تحلیل و بررسی را از جنبه‌‌های فراوانی داراست. این شاعر برجستۀ فارسی با سرودن اشعار قابل‌توجهی به زبان عربی، مهارت و تسلط خود را در این زبان به نحو تحسین‌براگیزی به نمایش گذاشته و این اشعار را مؤیدشیرازی به فارسی ترجمه کرده‌است. پرسش اینجاست که ترجمۀ فارسی اشعار سعدی و به عبارت دقیق‌‌تر، ترجمۀ مؤیدشیرازی، چگونه و تا چه حد می‌‌تواند روح و سبک ادبی سعدی را بنمایاند. این پژوهش، با شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی، ترجمۀ مؤیدشیرازی را واکاویده تا بتوان از منظر زیبایی‌‌شناسی این ترجمه، ضمن تبیین ارزش ادبی اشعار عربی سعدی، شیوۀ ترجمۀ فارسی‌اش را منطبق بر جوانب شکلی و محتوایی اصل اثر، تحلیل سبک‌‌شناختی کرد. باتوجه‌به آگاهی مؤیدشیرازی از ادبیات دو زبان، وی در ترجمۀ فارسی اشعار سعدی، دقت در انتقال معنا را معیار قرار داده و از ترجمۀ آزاد ـ که اجازۀ بازآفرینی متن اصلی را به مترجم می‌دهد ـ پرهیز کرده‌است.
کلیدواژه‌ها
سعدی‌شیرازی؛ اشعار عربی؛ مؤیدشیرازی؛ ترجمۀ شعر؛ سبک ترجمه
مراجع
إبراهیم، أمل (1998)، الأثر العربی فی أدب سعدی، الطبع الأولی، تهران، رابطة الثقافة والعلاقات الإسلامیة.
انوری، حسن (1384)، شوریده و بی‌‌قرار (دربارۀ سعدی و آثار او)، چاپ اول، تهران، قطره.
حبیب‌‌اللهی، ابوالقاسم (1354)، «نمونه‌‌هایی از ترجمۀ شعر در قرن 4 و 5»، جستارهای ادبی، شمارۀ 6 و 7، تابستان و پاییز، صص 140ـ147.
حری، ابوالفضل (1390)، «سبک در ترجمه: راهکارهای فردی صالح حسینی از رهگذر همگانی‌های ترجمه در ترجمۀ خشم و هیاهو»، پژوهش ادبیات معاصر جهان، تابستان، شمارۀ 62، صص 23ـ42.
حقانی، نادر (1386)، نظرها و نظریه‌‌های ترجمه، تهران، امیرکبیر.
دشتی، علی (1390)، قلمرو سعدی، چاپ اول، تهران: زوار.
سجودی، فرزان و فرناز کلکه‌‌خانی (1390)، «بازی نشانه‌‌ها و ترجمۀ شعر»، زبان‌‌پژوهی، شمارۀ 5، پاییز و زمستان، صص 133ـ154.
شفیعی‌‌کدکنی، محمدرضا (1381)، «در ترجمه‌ناپذیری شعر»، ایران‌شناسی، شمارۀ 56، زمستان، صص 743ـ749
صلح‌جو، علی (1388)، گفتمان و ترجمه، تهران، مرکز.
علی‌محمدی، علی (1388)، «بررسی تطبیقی مضامین حکیمانه در آثار متنبی و سعدی»، کتاب ماه ادبیات، شمارۀ 141، تیر، صص 83ـ87.
کمال‌‌جو، مصطفی و الهام زارع (1392)، «تحلیل بلاغی اشعار عربی سعدی با نگاه به تشبیه»، پژوهشنامۀ نقد ادبی، بهار و تابستان، دورۀ 2، شمارۀ 2، صص 77ـ96.
گنتزلر، ادوین (1380)، نظریه‌‌های ترجمه در عصر حاضر، ترجمۀ علی صلح‌جو، تهران، هرمس.
لطفی‌‌پورساعدی، کاظم (1387)، درآمدی به اصول و روش ترجمه، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
مؤذن‌جامی، محمدمهدی (1372)، «سه الگوی کهن در ترجمۀ شعر»، آینه پژوهش، شمارۀ 21، مهر و آبان، صص 12ـ19.
مؤیدشیرازی، جعفر (1353 الف)، «تأثیر شعر عربی بر آثار سعدی و شعر فارسی بعد از وی»، مجلۀ گوهر، مهر، شمارۀ 19، صص 627ـ632.
ـــــــــــ (1353 ب)، «مقام سعدی در شعر تازی و راهی امن برای آثار وی»، مجلۀ گوهر، بهمن و اسفند، شمارۀ 23 و 24، صص 973ـ981.
ـــــــــــ (1354)، «مقام سعدی در شعر تازی و راهی امن برای آثار وی 2»، مجلۀ گوهر، فروردین، شمارۀ 25، صص 25ـ30.
ـــــــــــ (1372)، شعرهای عربی سعدی‌شیرازی، چاپ اول، شیراز، دانشگاه شیراز.
ـــــــــــ (1376)، سیمای سعدی، چاپ اول، شیراز، دانشگاه شیراز.
ماسه، هانری (1364)، تحقیق دربارۀ سعدی، ترجمۀ محمدحسن مهدوی‌اردبیلی و غلامحسین یوسفی، چاپ اول، تهران، توس.
محفوظ، حسین علی (1379 ق)، «متنبی ایران فی الشام: سعدی الشیرازی»، مجمع اللغة العربیة بدمشق، جلد 35، شوال، صص 253ـ269.
ـــــــ (1963)، «سعدی الشیرازی خریج بغداد فی العصر العباسی الأخیر»، کلیة الآداب، نیسان، عدد 6، صص 155ـ178.
مقدادی، بهرام (1355)، «گفتار در ترجمه‌پذیری شعر»، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات (دانشگاه تهران)، شمارۀ 10، اسفند، صص 76ـ81
نظیری، فؤاد (1391)، «ترجمۀ شعر؛ ممکن یا ناممکن»، آزما، اسفند، صص 32ـ33.
نوروزی، اسدالله (1386)، تأملی بر زندگی و آثار سلطان سخن فارسی (سعدی)، چاپ اول، تهران، دانشگاه هرمزگان.
تحلیل سبک شناختی و زیبایی شناختی ترجمۀ اشعار عربی سعدی