توصیه‌های طب سنتی به مادران باردار
بارداری دوره بسیار حساسی است که طی آن مادران باید از همه لحاظ مراقب سلامتی خود باشند و توجه مادر به اصول بهداشتی و تغذیه‌ای، سلامت خود و جنین را البته با صرف‌نظر از مسائل ژنتیکی، تا حد زیادی تضمین می‌کند.
علی بهادری منتخصص طب سنتی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به بایدها و نبایدهای بارداری از دیدگاه طب سنتی گفت: در طب سنتی مصرف بعضی از خوراکی‌ها به مادران باردار از جمله سیب، انار و مویز توصیه می‌شود. درباره سیب گفته شده که محافظ جنین است و حالت تهوع دوران بارداری را کاهش می‌دهد.
وی اضافه کرد: به طور معمول به مادران باردار توصیه می‌شود از مصرف غذاهای سنگین و بسیار مرطوب و دیر هضم بپرهیزند. در طب جدید این نکته یادآوری شده که در زمان بارداری حرکات دستگاه گوارش و قدرت هضم کاهش می‌یابد و حرکت مواد غذایی در دستگاه گوارش کند می‌شود؛ از این رو باید غذاهایی مصرف کرد که هضم آسانی دارند. در طب سنتی نیز بر این موضوع تاکید شده و مصرف غذاهای زود هضم مانند گوشت بره جوان، نان برشته و… توصیه می‌شود. از طرفی بهتر است مصرف خوراکی‌های قاعده‌آور مانند نخود، لوبیا، کنجد و کرفس محدود شود، اجابت مزاج در دوران بارداری نیز از موارد توجه در طب است.
بهادری خاطرنشان کرد: در واقع به دلیل نزدیکی رحم به روده‌ها، عملکرد مناسب سیستم گوارشی در این دوره اهمیت می‌یابد؛ زیرا از این طریق سموم بدن دفع می‌شود. بنابراین مادر باردار باید لینت مزاج داشته باشد. برای این امر باید توجه مادران باردار را به این نکته جلب کرد که نباید از هر نوع ملین حتی ملین‌های گیاهی استفاده کنند، زیرا مصرف بعضی از ملین‌ها باعث سقط می‌شود اما باید دانست که مصرف داروها حتی داروهای گیاهی نیز باید تحت نظر پزشک باشد.
این متخصص طب سنتی با بیان این که یبوست در دوران بارداری بسیار شایع است، افزود: برای تنظیم مزاج استفاده از غذاهای مغذی مانند شوربای ساده شامل مرغ، ادویه گرم، سبزیجات و همچنین سوپ چرب توصیه می‌شود و پرهیز از پرخوری در پیشگیری از یبوست موثر است.
وی ادامه داد: بهتر است از ملین کننده‌های کم خطر مانند تمبرهندی، گل قند، شیرخشت، ترنجبین همراه با گلاب استفاده و از حبوباتی مثل نخود، لوبیا و کنجد در دوران بارداری خودداری شود. همچنین بهتر است فرد نان تهیه شده از گندم مرغوب و غذاهایی مانند سوپ و گوشت بره را جایگزین کند.
وی با بیان اینکه گل‌سرخ نیز یکی از بهترین ملین‌های گیاهی است که علاوه بر نداشتن عوارض، در حفظ و رشد جنین هم موثر است، افزود: از گل سرخ می‌توان به شکل مربا یا گل قند استفاده کرد. همچنین می‌توان گلبرگ‌های آن را به شکل خوراکی یا دمنوش میل کرد.
این متخصص طب سنتی با بیان اینکه در دوران بارداری باید از مصرف غذاهای بسیار سرد و بسیار گرم پرهیز کرد، گفت: از موادی که سردی بالفعل دارند مانند آب یخ و موادی که سردی بالقوه دارند، یعنی مزاج ماده غذایی سرد است باید پرهیز شود. مادر باردار باید از غذاهای متعادل استفاده کند، به عنوان مثال در طب سنتی مصرف فلفل، مواد غذایی تلخ و تند برای این دوران تجویز نمی‌شود. همچنین از مصرف آب و مایعات وسط غذا و دو ساعت بعد از صرف غذا نیز باید پرهیز کرد.
وی با بیان اینکه زنان باردار در ماه‌های اول بارداری از بلند کردن شیء سنگین پرهیز کنند، افزود: مراقب ضربه‌های فیزیکی خصوصا به شکم باشند و از سردنده‌های نزدیک شکم به پایین خود را با پارچه‌ای نرم پشمی بپوشانند و از شروع ماه نهم بارداری برای تسهیل زایمان روزی شش گرم روغن بادام شیرین و شیر گاو مصرف کنند. همچنین مالیدن روغن بابونه برای تسهیل زایمان کمک کننده است.
وی با بیان اینکه مادران باردار باید از فعالیت‌های سنگین بدنی و حالت جهش و پرش بپرهیزند، بیان کرد: البته میزان فعالیت زن باردار به وضعیت جسمی وی قبل از بارداری بستگی دارد، اگر مادر قبلا ورزش می‌کرده، می‌تواند فعالیت خود را ادامه دهد؛ به شرطی که ورزش سنگین و شدید نباشد و به جنین ضربه‌ای وارد نشود.
بهادری اضافه کرد: در طب سنتی پیاده‌روی برای خانم‌های باردار توصیه می‌شود. حتی یکی از راهکارهای رفع حالت تهوع و استفراغ، پیاده‌روی است و البته ورزش‌های آبی نیز مفید است.
وی با بیان اینکه طب سنتی نشستن در لگن آب حاوی گیاهان خاص را در ماه‌های آخر بارداری توصیه می‌کند تا زایمان راحت‌تر باشد، افزود: حتی توصیه می‌شود زن باردار نزدیک وضع حمل بیشتر استحمام کند.
این متخصص طب سنتی درباره ویار دوران بارداری نیز گفت: ویار دوران بارداری در واقع دفع فضولات بدن است و تا جایی که مشکلی ایجاد نکند، نباید جلوی آن گرفته شود. اما اگر شدید و طولانی و امکان سقط وجود داشته باشد، توصیه‌هایی شده است از جمله مصرف رب سیب، به، زنجبیل به شکلی که مصرف آن ضرری نداشته باشد.
وی ماساژ دست و پا، گرم نگه داشتن زیر دنده‌ها با پارچه لطیف را از جمله توصیه‌های طب سنتی برای زنان باردار دانست، عنوان کرد: از نظر طب سنتی رشد جنین در دمای مناسب (گرما) انجام می‌شود و از آنجا که جنین در حال رشد است، مادر باردار باید پهلوهای خود را گرم نگه دارد.
وی افزود: در موارد خاص اگر مادر دچار فشار خون شود و حتی صورت و دست‌های وی ورم کند، باید معاینه و پروتئین ادرار، اندازه گیری شود، اما اگر مادر مشکلی نداشته باشد این ورم‌ها جزو ورم‌های شایع در دوران بارداری محسوب می‌شود.
بهادری با بیان اینکه مالیدن آب نمک به اندام متورم و ضماد بعضی گیاهان مفید است، خاطرنشان کرد: به بهداشت و نظافت پوست و مو نیز در این دوران باید توجه شود، از آن جا که ممکن است ترشحات زنانه افزایش یابد نیاز به نظافت بیشتر است. همچنین توصیه می‌شود از لباس‌های نخی و گشاد استفاده شود.
وی اضافه کرد: اگر قرار است که زن باردار سفر کند، نباید مدت طولانی بنشیند و بی‌حرکت باشد. بلکه هر دو ساعت یک بار باید از خودرو پیاده شود و چند قدمی راه برود. در این زمینه بهترین زمان سه ماهه دوم یعنی از ماه چهارم تا ششم است و در مواردی که خانم لکه‌بینی یا احتمال سقط دارد، بهتر است مسافرت نکند.
وی با بیان اینکه در طب سنتی تاکید می‌شود که خانم باردار و شیرده نباید هم و غمی داشته باشد، افزود: موادی که در شرایط عصبانیت و غم و اندوه در خون آزاد می‌شود بر جنین موثر است. حتی شادی و هیجان بیش از حد نیز توصیه نشده، همان طور که در زمینه تغذیه توصیه به رعایت تعادل است. در بروز احساسات و عواطف نیز باید متعادل بود. در این زمینه بر مشاهده مناظر زیبا و طبیعت تاکید شده است.
وی با بیان اینکه بعضی از مادران به دلیل نگرانی از ایجاد زردی در نوزادشان، در ماه‌های آخر بارداری مبادرت به مصرف بی‌رویه خنکی می‌کنند، افزود: این امر باعث بروز مشکلات در مادران می‌شود و این کار به هیچ وجه مورد توصیه ما نیست. راه منطقی آن است که در یکی دو ماه آخر بارداری، مادر هفته‌ای یک بار، زبان خود را در آینه کنترل کند؛ اگر زبان زردرنگ بود می‌تواند نشان دهنده افزایش صفرا و احتمال ایجاد زردی در نوزاد باشد.
بهادری اضافه کرد: در این حال بهتر است یک خنکی ملایم مثل عرق کاسنی را چند روز مصرف کنند تا مشکل حل شود. توصیه عمومی‌تر برای رفع نگرانی همه مادران این است که از یک هفته به زایمان هر روز یکی دو استکان عرق کاسنی مصرف کنند؛ اما فراموش نکنند که درمان زردی نوزادان، کاری ساده است و نباید باعث نگرانی آنها شود.