کارکرد عنصر تکرار و زیبایی آن در شعر نو (مورد پژوهی شعر بدر شاکر سیّاب)
برای دانلود فایل کامل مقاله اینجا کلیک کنید
نویسندگان
حشمت الله زارعی کفایت۱؛ عبدالعلی آل بویه لنگرودی ۲
۱دانشگاه بین المللی،دانشجوی دکتری عربی
۲عضو هیأت علمی زبان و ادبیات عربی دانشگاه بین المللی امام خمینی
چکیده
در این جستار، سعی شده عنصر تکرار در شعر نو با تکیه بر اشعار بدر شاکر سیّاب بررسی شود. شیوه پژوهش، توصیفی- تحلیلی و شیوه جمع آوری داده‌ها، کتابخانهای است. تکرار، محور اساسی موسیقی درونی شعر و یکی از عوامل مهم آشنایی زدایی در نظر صورتگرایان به شمار میرود. قاعده اساسی در تکرار آن است که در خدمت معنای شعر باشد و ارتباط محکم و دقیقی با دیگر اجزای شعر داشته باشد. یکی از بارزترین ویژگیهای شعر نو در ادبیات عربی، عنصر تکرار است؛ به طوری که میتوان آن را یکی از شیوههای نوآوری در شعر معاصر، دانست. بدر شاکر سیّاب، شاعر نوپردازی است که در شعر خود بیشتر از تکرارِ جمله بهره برده است. تقویت موسیقی درونی، برجسته سازی مضامین سیاسی- اجتماعی، دیداری کردن تصاویر و تاکید بر حسّ درونی شاعر، از جمله کارکردهای تکرار در شعر اوست.
کلیدواژه ها
شعر نو؛ تکرار؛ موسیقی درونی؛ بدر شاکر سیّاب
مراجع
ابن الأثیر، ضیاء الدین، الـمثل السائر فی أدب الکاتب و الشاعر، تـحقیق مـحمّد مـحیی الدین عبدالـحمید، بیروت، الـمکتبه الـمصریه، ۱۹۹۰م.
ابن رشیق، الـحسن بن رشیق القیروانی، العمده فی مـحاسن الشعر و آدابه، تـحقیق محمد قرقزان، بیروت، دار المعارف، ط۱، ۱۹۸۸م.
أبوجهجه، خلیل ذیاب، الـحداثه الشعریه بین الإبداع و التنظیر و النقد، مترجم مـحمد باقر حسینی و ملیحه سادات طوسی، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، چاپ اول، ۱۳۸۴ش.
أنیس، ابراهیم، موسیقی الشعر، مکتبه الأنـجلو الـمصریه، ط۲، ۱۹۵۲م.
آل بویه، عبدالعلی، «رویکردها و ویژگی های شعر سیاسی عراق در سالهای
۱۹۱۴- ۱۹۴۵»، فصلنامه علمی تـخصصی لسان مبین، شماره اول، ۱۳۸۸ ش، صص۷۹-۶۶ .
بطرس، انطونیوس، بدرشاکرالسیّاب،شاعرالوجع، طرابلس، الـمؤسسه الـحدیثه للکتاب، بی تا.
الـجیوسی، سلمی الـخضراء، الإتـجاهات و الـحرکات فی الشعر العربی الـحدیث، ترجمه عبدالواحد لؤلؤه، بیروت، مرکز دراسات الوحده العربیه، ط۲، ۲۰۰۷م.
حاج ابراهیمی، مـحمّد کاظم، تاریخ الأدب العربی الـحدیث، اصفهان، انتشارات دانشگاه اصفهان، چاپ اول، ۱۳۷۸ش.
الـحسنی، عبدالـجلیل یوسف، موسیقی الشعر العربی، القاهره، الهیئه الـمصریه العامه للکتاب، ۱۹۸۹م.
خیربک، کمال، حرکه الـحداثه فی الشعر العربی الـمعاصر، بیروت، دار الفکر، ط۲، ۱۹۸۶م.
رجایی، نـجمه، آشنایی با نقد ادبی معاصر عربی، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی، چاپ اول، ۱۳۷۸ش.
روحانی، مسعود، «بررسی کارکردهای تکرار در شعر معاصر (با تکیه بر شعر سپهری، شاملو و فروغ)»، مـجله بوستان ادب دانشگاه شیراز، شماره دوم، ۱۳۹۰ ش، صص ۱۶۸-۱۴۵٫
سنیر، رؤوبین، «رکعتان فی العشق، دراسه فی شعر عبدالوهّاب البیاتی»، بیروت، دار الساقی، ط۱، ۲۰۰۲م.
سویدان، سامی، «بدر شاکر السیّاب و ریاده التجدید فی الشعر العربی الـحدیث»، بیروت، دار الآداب، ط۱، ۲۰۰۲م.
السیّاب، بدر شاکر، الأعمال الشعریه الکامله، بیروت، دار العوده، ۲۰۰۵م.
الشابی، أبوالقاسم، دیوان أبی القاسم الشابی و رسائله، تقدیم و شرح مجید طراد، بیروت، دار الکتاب العربی، ط۲، ۱۹۹۴م.
شراره، عبداللطیف، معارک أدبیه قدیمه و معاصره، بیروت، دار العلم للملایین، ط۱، ۱۹۸۴م.
شفیعی کدکنی، مـحمد رضا، موسیقی شعر، تهران، انتشارات آگاه، چاپ هشتم، ۱۳۶۸ش.
صفوی، کوروش، آشنایی با زبان شناسی در مطالعات ادب فارسی، تهران، انتشارات علمی، چاپ اول، ۱۳۹۱ش.
صکر، حاتم، کتابه الذات؛ دراسات فی وقائعیه الشعر، بیروت، دارالشروق للنشر و التوزیع، ط۱، ۱۹۹۴م.
الضاوی، أحمد عرفات، التراث فی شعر روّاد الشعر الـحدیث، ترجمه: سیّد حسین سیّدی، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی، چاپ اول، ۱۳۸۴ش.
الطریفی، یوسف عطا، بدر شاکر السیّاب، حیاته و شعره، عمان، الأهلیه للنشر و التوزیع، ط۱، ۲۰۰۸م.
عباس، إحسان، اتـجاهات الشعر العربی الـمعاصر، ترجمه حبیب الله عباسی، تهران، انتشارات سخن، چاپ اول، ۱۳۸۴ش.
عباس، حسن، خصائص الـحروف و معانیه، منشورات اتحاد الکتّاب العرب، ۱۹۹۸م.
علوان، علی عباس، تطور الشعر العربی الـحدیث فی العراق، بغداد، وزاره الأعلام، ۱۹۷۵م.
علوی مقدم، مهیار، نظریههای نقد ادبی معاصر، صورتگرایی و ساختارگرایی، تهران، انتشارات سمت، چاپ اول، ۱۳۷۷ش.
کرد آبادی، سندس، «جمالیه التکرار لدی الـمتنبّی»، مـجله الـجمعیه العلمیه الإیرانیه للغه العربیه و آدابها، فصلیه محکمه، العدد ۱۶، ۱۳۸۹ش، صص۵۰-۳۳٫
مدرسی، فاطمه و امید یاسینی، «نقد صورتگرایانه غزلیات حافظ»،مـجله سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بـهار ادب)، شماره اول، ۱۳۸۷ ش، صص ۱۴۱- ۱۱۸٫
مدرسی، فاطمه و محمد بامدادی،«نگاهی به موسیقی اشعار شفیعی کدکنی»،مطالعات زبانی بلاغی (فصلنامه تـخصصی)، شماره یک، ۱۳۸۹ش، صص ۱۴۰- ۱۱۵٫
الـمعوّش، سالم، «الأدب العربی الـحدیث»، بیروت، دار النهضه العربیه، ط۲، ۲۰۱۱م.
الـملائکه، نازک، «قضایا الشعر الـمعاصر»، بیروت، دار الآداب، ط۱، ۱۹۶۲م.
ممتحن، مهدی و مهین حاجی زاده، «بررسی سیر تحول شعر نو در زبان عربی و فارسی»، مطالعات ادبیات تطبیقی، شماره ۱۶، ۱۳۹۰ش، صص۱۸۰-۱۵۳٫
وادی، طه، جمالیات القصیده الـمعاصره، لونـجمان، الشرکه الـمصریه العالـمیه للنشر، ط۱، ۲۰۰۰م.