پیوند ویرایش با سه عنصر ترجمه در نظریّه نایدا (موردپژوهی در ترجمة قرآن کریم)
برای دانلود فایل اصلی مقاله اینجا کلیک کنید
نویسندگان
غلامرضا مستعلی پارسا1؛ سعید قاسمی پُرشکوه 2؛ منصوره برزگر کلورزی3
1دانشیار دانشگاه علاّمه طباطبائی، تهران
2دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه علاّمه طباطبائی، تهران
3دانشجوی دکتری ادبیّات عرفانی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی، قزوین
چکیده
یوجین نایدا (Eugene Nida) از پیشگامان عرصة ترجمه و زبانشناسی است که در نظریة ترجمة خود در کتاب به سوی علم ترجمه، عناصری را در فرایند ترجمه ذکر کرده‌است که عبارتند از: «اضافه، حذف و تغییر». این مقوله‌ها را می‌توان با فرایند ویرایش در سه سطح ساختاری، محتوایی و فنّی سنجید. در این مقاله، نخست شباهت عناصر مذکور در نظریة ترجمة نایدا با انواع ویرایش ذکر می‌شود و آنگاه این عناصر مشابه در ترجمه‌های قرآن کریم به عنوان یک متن بررسی، و بر این نکته تأکید می‌شود که ترجمه‌های قرآن نیز انواع ویرایش را برمی‌تابند؛ بنابراین، مقالة حاضر دو هدف را دنبال می‌کند: اوّل اینکه عناصر ویرایش و عناصر ترجمه در نظریة نایدا با یکدیگر شباهت و اشتراک دارند. دوم آنکه عناصر مذکور در ترجمه‌های قرآن قابل اجراست. برای انجام این پژوهش، به روش تحلیل علمی، عنـاصر نظـریّة نایدا و پیوند آن با انواع ویـرایش در سـه حـوزة 1. اضافة ترجمه‌ای و ویرایشی، 2. حذف ترجمه‌ای و ویرایشی و 3. تغییر ترجمه‌ای و ویرایشی و در پایان، در ترجمه‌های قرآن بررسی شده‌است و با ذکر شواهد، برخی از نقص‌های ویرایشی در ترجمه‌های قرآن کریم نشان داده شده‌است که خود، ضرورت همکاری مترجم و ویراستار را تأیید می‌کند، به گونه‌ای که مترجمان باید برای تبیین بهتر آیات، یا خود دست به ویرایش بزنند و یا با ویراستار در ارتباط باشند و با ویرایش ترجمه‌های خود بر کیفیّت آن‌ها بیفزایند.
کلیدواژه‌ها
قرآن؛ تقدیم و تأخیر؛ سیاق؛ نظم؛ ترجمه
موضوعات
قرآن و ادبیات
عنوان مقاله [English]
The Relation between Editing and Three Elements in Nida’s Translation Theory (the Case of Qur’anic Translations)
نویسندگان [English]
Gholamreza Mastali Parsa1؛ Saeed Ghasemi Porshokooh2؛ Mansoureh Barzegar Kalourazi3
1Allameh Tababaei Tehran
2Atu University
3IKIU Qazvin
چکیده [English]
Eugene Nida is one of the pioneer theorists of translation and linguistics who in his translation theory, introduced in his book Towards a Science of Translation, has mentioned elements in the translation processcomprising of “addition, deletion, and alteration”. These elements can be evaluated by the editing process at three structural, contentual and technical levels. In the present article, first the similarity of the aforementioned elements in Nida’s theory with different editing types is pointed out and then those similar elements are analyzed in Qur’anic translations to emphasize that Qur’anic translations also allow for diffident editing types. Therefore, two aims were pursued in this study: first, to show that editing elements and translation elements share similarities in Nida’s theory, and secondly these similar elements are applicable to Qur’anic translations. To carry out this scientific analytical study, the elements of Nida’s theory and their relations with different types of editions were investigated in Qur’anic translations and in three fields: 1. Additions in translation and editing 2. Deletions in translation and editing 3. Alterations in translation and editing. Finally, some of the editorial defects in the translations of the Holy Qur’an were displayed, that proves the necessity of collaboration between translators and editors so that, for better explication of ayahs, either translators should incorporate editing or consult editors and improve their translation quality through editing.
کلیدواژه‌ها [English]
the Qur’an, translation, translator, Nida’s theory, editing, editor
مراجع
1 ـ آیتی، عبدالمحمّد. (1374). ترجمة قرآن. چ4. تهران: سروش.
2 ـ اسفندیاری، محمّد. (1384). «حشو قبیح». آیینة پژوهش. س 6. ش 1 (پیاپی 31). صص 5ـ31.
3 ـ الهی قمشه‌ای، مهدی. (1380). ترجمة قرآن. چ2. قم: انتشارات فاطمة‌الزّهراء.
4 ـ ایران‌زاده، نعمت‌الله و مریم شریف‌نسب. (1391). مهارت نوشتن. چ1. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
5 ـ پورجوادی، نصرا… . (1365). دربارة ویرایش. ج1. چ1. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
6 ـ حسن، عبّاس. (بی‌تا). النّحو الوافی. ج۴. چ3. مصر: دارالمعارف.
7 ـ خزاعی‌فر، علی. (1389). «سبک نویسنده ـ سبک مترجم (موردپژوهی ترجمة ادبی در ایران)». ماهنامة علوم انسانی مهرنامه. س 1. ش 7. صص 1ـ6.
8 ـ خلوصی، صفاء. (1982م.). فنّ التّرجمة فی ضوء الدّراسات المقارنة. الجمهوریّة العراقیّة: دارالرّشید لنّشر (منشورات وزارة الثّقافة و الأعلام).
9 ـ سایت مؤسسة نجوای قلم: http://najvayeghalam.com؛ 06/02/1396.
10 ـ سمیعی گیلانی، احمد. (1383). نگارش و ویرایش. چ5. تهران: سمت.
11 ـ سیّدان، الهام. (1395). «نقد تقابلی ترجمه‌های فارسی الأجنحة‌المتکسّرة جبران خلیل جبران». دوفصلنامة ترجمه در زبان و ادبیات عربی. س6. ش14. صص 89ـ114.
12 ـ صلح‌جو، علی. (1385). گفتمان و ترجمه. چ4. تهران: نشر مرکز.
13 ـ صفّارزاده، طاهره. (1380). ترجمة قرآن. چ2. تهران: مؤسسة فرهنگى جهان رایانه کوثر.
14 ـ طباطبائی، سیّدمحمدحسین. 01417ق.). تفسیرالمیزان. ترجمة سیدمحمدباقر موسوی همدانی. چ5. قم: دفتر انتشارات جامعة مدرّسین حوزة علمیة قم.
15 ـ طهماسبی، عدنان و صدیقه جعفری. (1393). «جستاری در ترجمه از عربی به فارسی با تکیه بر فرایند «معادل‌یابی معنوی» (بررسی موردی رمان السّکریّة)». دوفصلنامة ترجمه در زبان و ادبیات عربی. س4. ش10. صص99ـ120.
16 ـ علامی، ابوالفضل. (1389). «علائم وقف سجاوندی». علوم قرآنی. د7. ش 4. صص20ـ25.
17 ـ غلامحسین‌زاده، غلامحسین. (1386). راهنمای ویرایش. چ6. تهران: سمت.
18 ـ فرح‌زاد، فرزانه. (1370). نخستین درس‌های ترجمه. چ2. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ـــــــــــــ . (1384). «نظریة نایدا». مجلّة زبان و زبانشناسی. د1. ش1. صص35ـ46.
19 ـ فرح‌زاد، فرزانه و افسانه محمّدی شاهرخ. (1394). فرهنگ جامع مطالعات ترجمه. چ 1. تهران: نشر علمی.
20 ـ فولادوند، محمّدمهدی. (1415ق.). ترجمة قرآن. چ1. تهران: هیئت علمى دارالقرآن الکریم.
21 ـ فیض‌الإسلام، سیّد علی‌نقی. (1378). ترجمه و تفسیر قرآن عظیم. چ1. تهران: فقیه.
22 ـ کمالی، جواد. (1372). «حذف و اضافه در ترجمه». مترجم. س3. ش11و12. صص31ـ16.
23 ـ لطفی‌پور ساعدی، کاظم. (1376). درآمدی به اصول و روش ترجمه. چ3. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
24 ـ محبّتی، مهدی. (1380). بدیع نو. چ1. تهران: سخن.
25 ـ محفوظ، نجیب. (1380). اللص و الکلاب. ترجمة بهمن رازانی. چ5. تهران: ققنوس.
26 ـ معین، محمّد. (1371). فرهنگ معین. چ8. تهران: امیر کبیر.
27 ـ مکارم شیرازی، ناصر. (1373). ترجمة قرآن. چ2. قم: دار القرآن الکریم (دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامى).
28 ـ موسوی گرمارودی، علی. (1384). ترجمة قرآن. چ2. تهران: انتشارات قدیانی.
29 ـ میرعمادی، سیّدعلی. (1369). تئوری‌های ترجمه و تفاوت ترجمة مکتوب و همزمان. چ1. تهران: انتشارات بهارستان.
30 ـ ناظمیان، رضا. ( 1392). فنّ ترجمه از عربی به فارسی. چ3. تهران: سمت.
31 ـ نیومارک، پیتر. (1382). دورة آموزش فنون ترجمه. ترجمة منصور فهیم و سعید سبزیان. تهران: رهنما.
32 ـ الهاشمی، أحمد. (1382). جواهرالبلاغه. ترجمه و شرح حسن عرفان. ج1. قم: نشر بلاغت.
33 ـ یاحقّی، محمّدجعفر و محمّدمهدی ناصح. (1373). راهنمای نگارش و ویرایش. چ12. مشهد: مؤسّسة چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
34. Bassnett, Susan. (2002). Translation Studies. 3th Edn. London and Ney York: Taylor & Francis Group.
35. Munday, Jeremy. (2008). Introduction Translation Studies Theories and Applications. 2th Edn. London and New York: Routledge Taylor & Francis Group.
36. Nida, Eugene A and C.R. Taber. (2003). The Theory and Practice of Translation. 4th Edn. Leiden/ Boston: Brill.
37. Nida, Eugene A. (1964). Towards a Sscience of Translation, with Special Rreference to Principles and procedures Involved in Bible Translating. Brill: Leiden.
38. Oxford Dictionary of English. (2010). United Kingdom: Oxford University Press.
39. Robinson, Douglas. (2003). Becoming a Translator; an Introduction to the Theory and Practice of Translation. 2nd edition. New York;Routledge, Taylor Si Francis Group.
40. Shaheen, Mohammad. (1991). Theories of Translation and their Applications to the Teaching of English/ Arabic-Arabic/ English Translating. Thesis Submitted for the Degree of Ph.D. in the Department of Arabic, Faculty of Arts. University of Glasgow.
41. The Oxford Handbook of Translation Studies. (2012). Kristen Malmkjær and Kevin Windle (Eds). Published to Oxford Handbooks Online
42. Williams, Jenny. (ND). Theories of Translation. UK: Palgrave MacMillan.