آیرونی و تفاوت آن با طنز و صنایع بلاغی مشابه
آیرونی چیست؟
آیرونی (از زبان یونانی باستان εἰρωνεία به معنی دو رویی یا جهل جعلی گرفته شده است.[۱]) یکی از وسیع‌ترین مفاهیم شیوه بلاغی و صناعت‌های ادبی است که در آن مفهوم رویدادها با آن مفهومی که در سطح به نظر می‌رسند متفاوت است. آیرونی می‌تواند به تقسیم‌بندی‌هایی از جمله لفظی، نمایشی یا وضعیت تقسیم شود.
آیرونی‌های لفظی، نمایشی و وضعیت اغلب برای تأکید بر درستی ادعا استفاده می‌شود. با نوع طنزآمیزی از تشبیه که در طعنه زدن استفاده می‌شود و برای تأکید بر یک معنی با استفاده از زبان شرحی خلاف واقعیت می‌دهد، حقیقت را کتمان می‌کند و بدیهی است که یک اتصال حقیقی را نشان نمی‌دهد.[۲]
دیگر انواع، که توسط کانوپ تیروال در تاریخ تشخیص داده شده است شامل آیرونی جدلی (دیالکتیک) و آیرونی عملی می‌باشد.[۳]
هنری واتسون فاولر، در کتاب زبان انگلیسی پادشاه می‌گوید: «هر تعریفی از آیرونی -هر چند ممکن است هزاران تعریف از آن ارائه شود، اما تعداد کمی از آن‌ها مورد پذیرش است- باید شامل این بشود که چیزی که در لایه سطحی گفته می‌شود با چیزی که در لایه‌های زیرین گفته می‌شود نباید یکسان باشد.» همچنین اریک پاتریدج در استفاده و سوءاستفاده معتقد است: «آیرونی بیان چیزی است که در تقابل با معنای آن است.» استفاده از نیاز به مفهوم مخاطب دوگانه دارد. فاولر در یک فرهنگ لغت از کارکرد انگلیسی جدید می‌گوید:
آیرونی یک نوع گفتمان است که باید ذهن مخاطب دوگانه فرض شود، یک بخش آنان که آن چیز که باید بشنوند، می‌شنوند و درک نمی‌کنند، و بخش دیگر خوانندگانی که از هر دو سطح آگاه است و درک می‌کند[۴]
این اصطلاح گاهی مترادف با نامتجانس استفاده می‌شود و به هر چیز عجیب و غریب بی‌اهمیتی اطلاق می‌شود در شرایطی که مخاطب دوگانه‌ای ندارد. به طور مثال:
سالیوان، کسی که واقعاً به موسیقی جدی علاقه‌مند بود، و تا سطوحی نیز در آهنگسازی موفق بود، شهرتش را بیشتر از کارهای جدی خود به خاطر آهنگ‌های کمیک اپرایی که نواخت به دست آورد[۴]
در فرهنگ واژگان انگلیسی آمریکن هریتیج معنی ثانویه آیرونی به این صورت آمده است: «ناسازگاری میان آنچه انتظار رخ دادنش وجود دارد و آنچه رخ می‌دهد.»[۵] این مفهوم اگرچه مترادف نامتجانس نیست اما با تعریف آیرونی نمایشی و موقعیت یکسان است. در تعاریف آیرونی ناسازگاری اغلب موجود است اما ناسازگاری باید برخی جنبه‌های حماقت یا غرور انسان را آشکار کند؛ بنابراین کاربر مورد استفاده فرهنگ واژگان آمریکن هریتیج استفاده آیرونی برای اتفاقات تأسف بار صرف یا ناامیدی‌های غافل گیر کننده قابل قبول نیست زیرا هیچ چیز از غرور یا حماقت انسان را نشان نمی‌دهد.[۶] همچنین از این جنبه فرهنگ انگلیسی آکسفورد بیان می‌کند:
شرایطی که کردار و رویدادهای مربوط به یک شخصیت متضاد آنچه هست یا به صورت طبیعی از آن انتظار می‌رود، قرار بگیرد: یک نتیجه متناقض از رویدادها به طوری که وعده‌ها و تناسب چیزها به استهزاء گرفته شود.[۷]
یرونی و تفاوت آن با طنز و صنایع بلاغی مشابه
نویسنده
زهرا بهره مند
دانشجوی دانشگاه علامه طباطبائی
چکیده
آیرونی (Irony) اصطلاحی ادبی است که معاصران کوشیده‌اند آن را به کلماتی نظیر طنز، طعنه، کنایه، کنایۀ طنزآمیز، تهکّم، تجاهل‌العارف، استهزاء، وارونه‌گویی، پنهان‌سازی و … ترجمه کنند، اما در این مقاله خواهید دید که هرکدام از این واژه‌ها فقط بخشی از مفهوم آیرونی را در نظر مخاطب می‌آورد. این مقاله بر آن است تا تفاوت آیرونی را با طنز، طعنه، کنایه و صنایع بدیعی و بلاغی مشابه با آیرونی توضیح دهد. طنز یکی از انواع ادبی است که با انواع دیگری مثل هزل، هجو، کمدی و شوخ‌طبعی و فکاهیات مشابهت‌هایی دارد؛ برای تعریف اصطلاح طنز ناگزیر به معرفی اجمالی این اصطلاحات شده و در ادامه تفاوت بنیادی طنز و آیرونی را شرح داده‌ایم. سپس به شناخت آیرونی و انواع گوناگون آن پرداخته‌ایم و برای شناخت تفاوت آن با اصطلاحات بدیعی و بلاغی مشابه، به‌سراغ علوم بدیع، بیان و معانی رفته، صنایع مشابه با آیرونی را استخراج و معرفی کرده و تفاوت هرکدام را با آیرونی توضیح داده‌ایم. در پایان، نگارنده به‌همراه خواننده به شناخت نسبتاً خوبی از آیرونی می‌رسد، زیرا شناخت هر اصطلاح و مفهومی در گرو شناخت تفاوت آن مفهوم با مفاهیم و اصطلاحات مشابه است و برپایۀ این بررسی آیرونی را نمیتوان به طنز، طعنه و کنایه ترجمه کرد.
کلیدواژه ها
آیرونی؛ طنز؛ طعنه؛ انواع ادبی؛ صنایع ادبی
دانلود مقاله کامل از اینجا
آیرونی به انگلیسی: Irony
آیرونی به عربی : السخریة