لزوم حذف درس صرف و نحو از برنامه درسی دوره لیسانس عربی
عنوان مطلب شاید عنوان تندی باشد، اما تقاضا دارم فعلا جبهه گیری نکنید و اظهار نظر را به بعد از مطالعه مطلب موکول کنید. دقت کنید منظور حذف صرف و نحو به عنوان یک ماده درسی مجزا است و بنده به دنبال حذف قواعد عربی از رشته عربی نیستم.
شاید سابقه زیادی در تدریس عربی نداشته باشم اما در همین سال های اندک با بررسی و مطالعه به این نتیجه رسیده ام که تدریس واحدی به نام صرف و نحو در دانشگاه در مقطع لیسانس ضرورتی ندارد، نه این که مخالف صرف و نحو باشم و معتقد باشم صرف و نحو و قواعد عربی بی فایده است، بلکه اعتقاد دارم تدریس صرف و نحو به شیوه کنونی نه تنها کمکی به دانشجویان نمی کند بلکه آسیب هایی هم دارد.
بنده به اهمیت قواعد زبان کاملا واقفم و حتی معتقد هستم که در حال حاضر در مورد صرف و نحو حق مطلب ادا نشده و باید بیش از این تدریس شود اما نه به عنوان یک درس مجزا و جزیره ای که هیچ کمکی به دانشجو نمی کند. دقت کنید پیشنهاد من حذف ماده درسی به نام صرف و نحو است و نه حذف قواعد عربی در دوره لیسانس
اگر در حال حاضر با فارغ التحصیلان رشته عربی صحبت کنیم متوجه می شویم که آنها می توانند قواعد صرفی و نحوی را تحلیل کند و گاها می توانند نقش کلمات را در جمله تشخیص دهند اما در تولید و فهم مشکل دارند، یعنی نمی توانند این قواعد را در خدمت فهم مطلب و تولید درآورند و معمولا از بیان جمله های ساده نیز عاجزند
به اعتقاد من باید صرف و نحو در دروسی مانند (التعبیر الکتابی) و (التعبیر الشفوی) تدریس شود، یعنی قواعد زبان عربی در ضمن متون کاربردی و جدید تدریس شود.
[toggle title=”توضیحات بیشتر” state=”open”]اگر خوب دقت کنیم متوجه می شویم که کودک در زمان یادگیری زبان مادری (چه عربی و چه فارسی) ابتدا قواعد را یاد نمی گیرد، بلکه ابتدا شروع به صحبت کردن می کند، اشتباهات زیادی هم مرتکب می شود که اطرافیان آن را اصلاح می کنند و به مرور زمان کودک به استقراء می پردازد و قواعد صحیح را استخراج می کند و تا قبل از ورود به مدرسه و بدون این که دستور زبان خوانده باشد و فعل و فاعل و مفعول و اشتغال و تنازع بلد باشد، کاملا صحیح صحبت می کند. در آموزش زبان خارجی نیز با تغییراتی اندک می توان همین روش را به کار گرفت و زمانی که دانشجو مهارت های زبانی را فرا گرفت، برای تحلیل متون یا بلاغت قواعد نحوی را به او یاد داد. نه اینکه ابتدا با این قواعد شروع کرد. صحبت کردن مانند راه رفتن است و باید آن را در حین عمل یاد گرفت، هیچ کس قواعد راه رفتن را به کسی به صورت مکتوب یاد نمی دهد بلکه هر فردی با راه رفتن و تمرین کردن، این مهارت را کسب می کند. و ممکن است بارها نیز زمین بخورد و مادر و پدر دلسوز فقط نظاره گرند و از افتادن فرزندشان ناراحت نمی شوند. ناگفته نماند که روش تصحیح خطاها یکی از روش های جدید آموزش زبان است که در بیشتر کشورهای دنیا برای آموزش زبان خارجی به کار گرفته می شود[/toggle]
حال ممکن است چند سؤال پیش بیاید:
۱- مگر می شود یک دانشجو لیسانس عربی بگیرد و فاعل و مفعول را نشناسد؟
جواب: حذف درس صرف و نحو به این معنا نیست که دانشجو این مسائل را نشناسد بلکه به این معناست که این مطالب به صورت کاربردی در ضمن نوشتن و صحبت کردن و گوش دادن فراگرفته خواهد شد.
۲- دانشجویی که خودش قواعد محض عربی را نخوانده، اگر در آینده خواست این مطالب را به کسی یاد بدهد چگونه یاد بدهد ؟
جواب: کسی که وارد رشته ادبیات عربی می شود لزوما معلم نخواهد شد چون در حال حاضر هم رشته آموزش دایر شده و هم دانشگاه فرهنگیان دانشجو معلم تربیت می کند. از طرف دیگر دانشجو در درس های تعبیر با این مطالب آشنا خواهد شد. همچنین می توان فقط دو واحد به عنوان “فنون آموزش قواعد عربی” تدوین و تدریس کرد.
۳- حذف درس صرف و نحو به معنای ظلم به استادان قدیم و جدید عربی که در این زمینه تخصص دارند نیست؟
جواب: خیر مطمئنا این افراد هم می توانند به پژوهش در صرف و نحو بپردازند و هم این که استادی که به صرف و نحو قدیم مسلط باشد مطمئنا می تواند صرف و نحو را به شیوه جدید نیز تدریس کند.
۴- آیا یک دانشجوی ادبیات عرب نباید بتواند مسائل صرفی و نحوی را تجزیه و تحلیل کند و در آن پژوهش کند و با حذف این درس ما به پژوهش های نحوی ظلم نمی کنیم
جواب: خیر چون از دانشجوی لیسانس انتظار پژوهش نداریم و پژوهش در دوره های تکمیلی است که می توان این دروس را در دوره های تکمیلی ارائه کرد.
ممکن است برخی معتقد باشند باید صرف و نحو را کاربردی کرد نه اینکه آن را حذف کرد، اما باید بگویم که کاربردی کردن صرف و نحو نیز به تنهایی مشکل را حل نمی کند.
اگر به کتاب های صرف و نحو کاربردی در ایران نگاه کنیم متوجه می شویم که فقط کلمه کابردی در عنوان کتاب جنبه تزیینی دارد و نویسندگان و استادان محترم صرف و نحو کاربردی به معنای اصطلاحی (نحو وظیفی) را متوجه نشده اند. بنابراین فقط اسم کتاب عوض شده است.
در پایان باید بگویم که این مطلب فقط یک پیشنهاد است و می دانم که مخالفان زیادی خواهد داشت و نظرات مخالف را به دیده منت خواهم پذیرفت. هر چند این پیشنهاد بدون مطالعه و تجربه نبوده و این مسأله توسط زبان شناسان بزرگ در کتاب های مطرح زبان شناسی و آموزش زبان مطرح شد است که در ادامه ان شاالله منابع آن را ذکر خواهم کرد.
باز تأکید می کنم که مسأله حذف درس صرف و نحو است و نه خود صرف و نحو
به امید پیشرفت رشته عربی
منتظر نظرات و انتقادات سازنده دانشجویان و استادان و صاحب نظران این رشته هستم
اگر مطلب کوتاه است در قسمت نظرات اعلام بفرمایید و اگر مطالبی در این زمینه دارید که دوست دارید در سایت منتشر شود به ایمیل زیر ارسال کنید:
ایمیل : habibkeshavarz@gmail.com
موافقم. اساتید گرامی که اعتقادتون براین هست که صرف و نحو باید به صورت مجزا تدریس بشه، آیا مطمئنین این دروس برای دانشجویان فایده ای هم داره؟؟
لیسانس عربی برای اکثر فارغ التحصیلان یعنی پوچ که نتیجه ی همین سنت گرایی هاست.
باسلام عرض كنم درس صرف ونحو از پایه مندترین دروس رشته زبان وادبیات عرب است و حکم بسیار قوی رو داره بنابراین اینکه حذف شود این ایده صحیحی نیست چون این هرگز اتفاق نمی افتد و صرفا تمام افرادی که صرف ونحو دوس ندارن همان اندازه هم افرادی پیدا میشوند که کار ترجمه و مکالمه رو دوس ندارن و عشقشون به صرف نحوه پس در نتیجه از انجاییکه لیسانس یه مقطع عمومی است پس باید دانشجویان با هرعقیده و گرایش باید این دوره را در چارچوب دروس ارائه شده به اتمام رسانند و در مرحله ارشد تخصص جدا کنند البته من هم به فراگیری صرف ونحو و علوم بلاغی علاقه مندم و هم به مکالمه و گفتار و همشون رو باید در یک اندازه فرا بگیریم.
به نظر بنده حذف درس صرف و نحو اصلا کار بجایی نیست ، چون صرف و نحو پایه ها و ستون های کل عربیه و بدون آن هیچ چیزی اعم از مکالمه عربی، متنون ادبی و نثور و فهم و درک مطلب و غیره کان پذیر نخواهد بود، براساس نظری که شما دادید و گفتید بر طبق این روش که صرف و نحو را آموزش می دهند، پیشرفتی حاصل نمیشه، این ربطی،به درس صرف و نحو نداره و با حذفش کار حل نمیشه، بلکه باید درس را بزارن سر جاش و روش تدریس اساتید را عوض کنند و باید هر جلسه اساتید بجای تدریس،به این روش که باعث شدن صرف و نحو را خشک جلوه بدهند، باید آن را عوض کرده و برای روش جدید کاربردی باید چاره ای بیندیشند نه اینکه آنرا حذف کرده و ستونهای آنرا متزلزل و در نتیجه کل بنیان عربی را نابود کنید، در ضمن بدون درس صرف و نحو، درس بلاغت هم ممکن نیست فرا گرفته شود، چون بلاغت و صرف و نحو رابطه تنگاتنگی خواهند داشت، مثلا بحث مسند و مسند الیه، تا نحو را ندانیم، چطور امکان دارد، مسند و مسندالیه را تشخیص دهیم و هزاران نکات دیگر که با حذف این درس کلا عربی را متزلزل خواهیم کرد، پس باید روش تدریس افتضاح کنونی را عوض کرد تا آنرا از حالت خشکی و جمودگی درآورد، چرا که مشکل درس صرف و نحو نیست بلکه مشکل اساتیدی هست که نمی دانند چطور آنرا به دانشجویان یاد بدهند.
سلام
متشکرم
بنده هم اعتقاد به حذف صرف و نحو نداشته و ندارم. امکان فراگیری هیچ زبانی بدون فراگیری دستور آن زبان میسر نیست. حرف بنده این است که این قواعد نیاز به کتاب و واحد درسی مجزا ندارد و باید در لابلای دیگر درس ها تدریس شود.
آیا کودک عر زبانی که زبان مادری خود را یاد می گیرد اول فعل و فاعل و مفعول و اشتغال و تنازع را یاد می گیرد و سپس حرف می زند یا اینکه ابتدا حرف می زند اشتباه می کند و اشتباهات او را تصحیح می کنند و خودش می تواند جملات جدیدی با قواعدی که خودش استخراج کرده و به او دیکته نشده صحبت کند. در آموزش زبان نیز باید به همین شیوه عمل کرد.
در مورد بلاغت و دیگر درس ها کاملا حق با شماست. این پیشنهاد من فقط برای یادگیری مهارت های زبانی است و مشخص است که شخصی که می خواهد به تحلیل متون و … بپردازد باید از این قواعد نحوی مطلع باشد
با نظر شما جناب استاد کشاورز کامل موافقم. کسانیکه علم و تجربه داشته باشند نظر شما رو تایید میکنن. به امید حذف درس صرف و نحو از لیسانس.
با سلام و احترام
استاد به نظر اینجانب -که دانشجوی دکتری هستم- بهتر است که این درس حذف نشه. چون مباحثی هست که خیلی طولانی و وقت زیادی برای تدریس میخواهد مثل فعل های معتل یا… که در کلاس ترجمه و مکالمه زمان بحث در مورد اینها وجود ندارد. و اینکه کدوم استاد توی کدوم مبحث درسی کدام بخش از نحو رو درس بده از طرف کی مشخص میشه؟؟؟؟؟
مثلا شاید هم ترجمه و مکالمه روی منصوبات در متن کار کنن ولی فعل ها کمتر کار بشه یا بر عکس.به نظر من صرف و نحو باشه و حذف نشه اما در دانشگاه به استادی داده بشه که اینها رو توی متون پیاده کنه…
با تشکر
سلام
قرار نیست صرف و نحو حذف بشه بلکه فقط قواعدی تدریس میشه که در نگارش و فهم عربی مؤثر هست، بنابراین وظایف کاملا مشخصه و در دروس مکالمه و انشاء و … هر استاد مطالبی که به نگارش و فهم کمک میکنه را متذکر میشه و مطالبی که فقط جنبه تئوری دارد و کاربردی نیست خود به خود حذف می شود
با عرض سلام و درود فراوان بر استاد محترم،جناب آقای دکتر کشاورز…حذف درس صرف و نحو و پیاده کردن آن در متن های عربی بسیار ضروری است… واین یک ایده و تحولي استثنایی در رشته زبان و ادبیات عربی است…إن شاالله که به زودی این طرح عملي شود و بی شک دانشجویان و اساتید محترم نیز از این طرح استقبال خواهند کرد…. .با تشکر فراوان از مطرح این مسئله ی مهم.
باسلام عنوان و متن اصلا باهم تناسب نداره . عنوان باید این باشه ” لزوم تغییر نحوه آموزش صرف ونحو عربی در لیسانس عربی . نه اینکه تیتر بزنین لزوم حذف صرف ونحو از لیسانس عربی.
سلام
مطلب را خوب متوجه نشدید
اتفاقا منظورم حذف درس صرف و نحو هست
نظرم اینه که درسی به نام صرف و نحو نیاز نیست و باید قواعد زبان عربی در لابه لای دروس دیگر آموزش داده شود.
لزوم حذف صرف ونحو از برنامه درسی لیسانس عربی !!! اگه صرف ونحو از رشته عربی حذف بشه چه رشته ای صرف ونحو داشته باشه؟ رشته عربی در مقطع فوق و دکتری بیستر کارهای پژوهشی و نقد ادبی و …. کار میشه و صرف ونحو بیشتر در دوره لیسانس کار میشه و اتفاقا باید صرف ونحو بسیار دقیق کار بشه ا نم برای یک متخصص عربی . تعجب میکنم این ایده از طرف یک کارشناس عربی مطرح بشه یعنی چی آخه . جناب کشاورز اگه خودت از صرف و نحو بدت میاد چرا میخوای یه رشته رو نابود کنی ؟ صرف ونحو شاید برای رشته ادبیات و معارف خیلی ضروری نباشه ولی برای رشته عربی حتی نمیشه تصور کرد که صرف ونحو کمرنگ بشه تو این رشته .
سلام
مطلب را خوب متوجه نشدید
من کجا گفتم که صرف و نحو مهم نیست و باید حذف بشه
من میگم درسی به نام صرف و نحو نیاز نیست و قواعد زبان عربی باید در ضمن دروس دیگه آموزش داده بشه
درس هایی مثل مکالمه و انشاء و ترجمه
از دانشجوهای رشته های انگلیسی و آلمانی و … بپرسید ببینید چقدر قواعد میخونند
در این رشته ها به جای قواعد صرف جمله سازی و بیان صحیح و … کار میشه
اتفاقا بنده به قواعد زبان خیلی علاقه دارم و معتقدم یکی از مهم ترین مباحث زبان هست ولی معتقدم نیاز نیست این درس توی درس مجزا و با کتاب مجزا تدریس بشه.
به شکل فعلی صرف و نحو تبدیل به یک هدف شده در حالی که صرف و نحو یک وسیله است برای صحیح صحبت کردن و فهمیدن مطلب
شاید معجزه ای از طرف خدا رخ داده و خدا خواسته به داد دانشجویان رشته عربی برسه که این فکر به ذهن شما خطور کرده؛
باهاتون موافقم،
واقعا درس صرف و نحو یه درس خشکه که فقط وقت دانشجویان رو می گیره و از عربی متفرشون میکنه.
من همیشه با خودم فکر می کردم که چرا اساتید فهمیده عربی چاره ای برای این مشکل نمی اندیشند!
چرا باید وقت دانشجویان با مباحث خشک و کم کاربرد صرف و نحو هدر بره!
باسلام و تشکر از استاد گرامی و باتجربه مون جناب آقای دکتر کشاورز…….کاملا موافقم…..و بهترین ایده ی ممکن میباشد…چند که این ایده در دانشگاه ها هنوز عملي نشده است ولی.ما دانشجویان ادبیات عرب تمام تلاش خود را میکنیم تا در آموزش صرف و نحو این ایده را به کار بگیریم…احسنت….
به حق چیزای نشنیده،آره به جاش متون تفسیری کتب دینی رو بیشتر میکنن حتما
باسلام.
بنده لیسانس عربی دارم و تحت نظر اساتید مجرب دروس صرف ونحو گذروتدم و دقیقا همین مشکلی که شما ذکر کردید را دارم ..وانطور ک باید وشاید کاربردی این دروس و بلد نیستم و صرفا با حفظ کردن دروس را پاس کردیم..متاسفانه!وبنظرم نظر شما جای تامل دارد.
تو کی هستی که حرف از حذف شدن میزنی؟ حذف صرف ونحو یعنی حذف ستون اصلی یک خانه. قبل ازاینکه مطلبی بزنی کمی بش فکر کن
من نگفتم کسی هستم
مطمئن باش این مطلب با فکر زده شده
اگر با منطق شما نمیخونه دلیل این نیست که بدون تفکر مطرح شده
شما بهتره قبل از اظهار نظر مطالعاتت را تو این زمینه بالا ببری و علمی صحبت کنی
من نگفتم صرف و نحو حذف بشه اگه بهتر دقت کنی گفتم درس صرف و نحو حذف بشه
یعنی صرف و نحو در لابه لای متون دیگر تدریس شود نه اینکه خودش یک درس مجزا باشد.
دانشجو با روش فعلی نمی تواند آنچه در کلاس های صرف و نحو یاد گرفته را به کار گیرد پس باید این قواعد به همان جایی منتقل شود که کاربرد دارد یعنی در کلاس های انشاء و فن ترجمه و …
با سلام عنوان خبر مشکل داره وخیلیها فکر میکنن خبراز حذف صرف ونحوه . عنوان باید بشه تغبیر شیوه اموزش صرف ونحو در رشته زبان عربی
با سلام و تشکر از اظهار نظر جنابعالی
عنوان خبر با دقت انتخاب شده
بنده اعتقاد دارم نیاز به وجود ماده درسی مجزا به عنوان صرف و نحو نیست و قواعد زبان عربی باید در ضمن متن و در دروسی مانند مکالمه، انشاء و ترجمه و … تدریس شود.
احسنت
پیشنهاد خوبی است اما به نظر شدنی نیست
حذف صرف ونحو احمقانه ترین کار ممکنه. صرف ونحو پایه های زبان عربیه حتی در ادبیات فارسی چندین واحد صرف ونحو میخونن اونوقت در رشته عربی کمرنگ بشه. تا دیگران این نطر احمقانه رو ندیدن حذفش کنین
فکر نمی کنم احمقانه باشه
با گفتن کلمه احمقانه نمی توان یک مسأله را نقد کرد
دلایل علمی و منطقی ذکر کنید
بد نیست قواعد نقد علمی را کمی فرابگیریم
این که رشته فارسی ای الهیات هم صرف و نحو میخونن میتونه دلیل درست بودن این روش باشه؟
رشته های الهیات و ادبیات فارسی چه بهره ای از این صرف و نحو بردند غیر از این که از زبان عربی متنفر شدند
چون شما این نظر را نمی پسندید باید حذفش کنم ؟
چه بهتر حذف بشه