افعال مقاربة، از نظر معني سه دسته هستند، برخي معني قُرب و نزديكي مي دهند، برخي بمعني اميدواري مي باشند و برخي هم به معني شروع كردن هستند، اما از روي تعميم همگي اين افعال را افعال مقاربه مي نامند.
الف) كادَ، اوشَكَ ( نزديك است، چيزي نمانده است )
ب) عسي ( اميد است )
د) جَعلَ، أخذَ ( شروع كرد )
افعال مقاربه، مانند افعال ناقصه بر سر مبتدا و خبر مي آيند و مبتدا را همچنان مرفوع باقي مي گذارند و خبر را منصوب مي كنند. با اين تفاوت كه خبر افعال ناقصه به سه صورت ( مفرد، جمله، شبه جمله ) مي آيد ولي خبر افعال مقاربه هميشه بشكل فعل مضارع مي آيد. چون خبر افعال مقاربه هميشه جمله فعليه است، محلاً منصوب مي باشد.
* از ميان افعال مقاربه دو فعل ( كاد و أوشكَ ) مضارع آنها ( يكادُ و يوشكُ ) است و بقيه فقط بشكل ماضي بكار مي روند. [ فعل مقاربه+ اسم مرفوع+ فعل مضارع ]
كادَ الجهلُ يضمحلُّ.
عسي الظّلمُ أنْ يزولَ.
عسي الكربُ الّذي أمسيتُ فيهِ يكونُ وراءَهُ فرجٌ قريبٌ
يكادُ البرقُ يخطفُ أبصارَهم.
أخذَ الطّالبُ يكتبُ وظائفَهُ.
جعل المعلمُ يسألُ الطّلابَ عنِ الدّرسِ.
ترجمه ( أخذ و جعل ):
* ( أخذَ ) در اصل يعني ( گرفت ) و ( جعل ) يعني ( قرار داد ) و فعل متعدي هستند و از افعال مقاربه و شروع نمي باشند، حال اگر با فعل مضارع بكار روند، بمعني ( شروع كردن ) هستند.
أخذَ الطالبُ المحفظةَ ( دانش آموز كيف را گرفت ) / جعل اللهُ الناسَ شعوباً ( خداوند مردم را گروه گروه قرار داد )
أخذ اللّصوصُ يسلبونَ أموالِ المسافرينَ ( دزدها شروع كردند به غارت اموال مسافران )
جعل الآباءُ و الأمهاتُ يُرَّبونَ أبناءهم ( پدران و مادران شروع كردند به تربيت فرزندانشان )
* فعل ( كاد ) به دو معني درست است: 1- نزديك است 2- چيزي نمانده است
كادتْ يَداها تيبسانِ من شدّة البردِ:
1- چيزي نمانده بود كه دستهايش از شدت سرما خشك شوند. 2- نزديك بود كه دستهايش از شدت سرما خشك شوند.
منبع: http://arabieomidefarda.blogfa.com