قاعده تنازع چیست تنازع در صرف و نحو عربی
در زبان عـربی تنازع یعنی اینکه دو عامل(فعل یا شبه فعل)مقتضی عمل رفع یا نصب در یک اسم ظاهر باشند،همچون«قام و قعدا اخواک.رأیت و أکرمتهما ابو یک»و در این صورت یکی از عاملها عمل می‌کند و برای عامل دیگر ضمیر متناسب می‌آورند.در مـثال اول«قـام»و«قعدا»هر دو فعل هستند و در«اخوا»تنازع دارند که«قام»در آن عمل کرده،یعنی«اخوا»فاعلش قرار گرفته،اما برای«قعدا»ضمیر«الف»که فاعل آن است آورده‌اند. و جایز است که به گفتهء بصریان«قاما و قعدا خواک»بنا به عمل فعل دوم گفته شود.
همچنین بخوانید : قواعد مفعول مطلق در زبان عربی
تنازع گاه در فاعلیت است،یعنی هردو فعل خـواستار فـاعل‌اند،مانند«ضربنی و اکرمنی زید»و گاه در مفعولیت:«ضربت و اکرمت زیدا»و گاه در فاعلیت و مفعولیت،یعنی یکی اسم را فاعل بخواهد و دیگری مفعول: «اکرمنی و اکرمت زیدا»
منبع: ادبیات عرب یزد
التنازع فی اصطلاح النحویین هو أن یتوجه عاملان متقدمان إلى معمول واحد متأخر، والمعمول یکون مطلوبا لکل منهما، والعامل قد یکون فعلا، وقد یکون ما یشبه الفعل، نحو اسم الفاعل، ویکون المعمول على علاقات متعدده بالنسبه إلى المتنازعین. وأنواعه أن یکون المتنازعان فعلین، نحو قولک: عرفتک تؤید وتعظم قول الحق، ویکون أحدهما فعلا والآخر مشتقا، نحو: عرفتک مؤیدا تعظم قول الحق، فکل من مؤیدا وتعظم یتنازعان المعمول قول الحق، والأول اسم فاعل، والثانی فعل، ویکونان مشتقین، نحو: عرفتک مؤیدا معظما قول الحق، فالعاملان المتنازعان هما مؤیدا ومعظما وهما مشتقان.
التنازع هو أن یتقدم عاملان ویتأخر عنهما المعمول، ویکون کل من العاملین المتقدمین طالباً لذلک المعمول المتأخر. مثال على تنازع عاملین على معمول واحد: قوله تعالى: {ءاتونی أفرغ علیه قطرا}، فکل من الفعلین الأولین یطلب المفعول به الأخیر. ومثال على تنازع ثلاثه عوامل على معمول واحد: کقولک: “کما صلیت وبارکت وترحمت على إبراهیم”، فشبه الجمله (على إبراهیم) فی محل نصب مفعول به لکل من الأفعال الثلاثه الوارده. وفی مسأله الاشتغال خلاف بین الکوفیین والبصریین فی أی العاملین أولى بالعمل وإن کان الفریقان متفقان فی أصل جواز أی من العاملین: فالکوفیون: یختارون إعمال الأول وإهمال الثانی. أما البصریون: فیختارون إعمال الثانی وإهمال الأول.
قاعده تنازع چیست تنازع در صرف و نحو عربی