فرهنگ لغت به لهجه عراقی
درنفیس : مفک – پیج گوشتی
قنفه : أریکه – مبل
شیره : شیره
زیر: پارچ آب سفالی
مزیر: مکان ضیق
جنزیر : زنجیر
دوشک : تشک
فرهنگ لغت به لهجه عراقی
کرموش : خرمای نرسیده
کرموس: انجیر
بردق: لیوان
زرده: شله زرد
برداغ: لیوان آب
حردان : ناراحت
بقجه : بقچه
أثول : کودن
مصموط : شدت بالای گرما
السالیه : تور ماهی گیری
جمبازی : مرد فریبکار
سکملی : صندلی کوچک
مهربش : سالخورده
ابیش : قیمت چند است ؟
خاشوکه : قاشق
خلیص : خواهر و برادر تنی
صخونه : تب
إفراری : فراری
تیغه : نرده
صجمه : ساچمه
صخام : خاکستر
طلایب : مشکلات
ایفرجس : خیلی ترش
انجب : ساکت شو
مریاع : بره
انبوغ : چون که
سد : ببند
مشحوف : نوعی قایق کوچک
رجیج : ضعیف
ایصوصی : خالی
فرهنگ لغت به لهجه عراقی
مترجم فارسی عربی در عراق
العراق بلد کبیر وفیه عده لغات العربیه والکردیه واللغه الترکمانیه والسریانیه واللغات الرسمیه فی العراق هی اللغه العربیه واللغه الکوردیه حسب مانص علیه الدستور العراقی اما اللغات الترکمانیه والسریانیه فهی لغات معترف بها على حسب المناطق
وهناک طبقا لتعدد اللغات تتعدد اللهجات فهناک اللهجات العربیه، واللهجات الکردیه
الموصلیه
تتنوع لهجات عرب العراق حسب موقع سکناهم ففی الموصل شمال العراق هناک اللهجه الموصلیه، أو التی یطلق علیها العراقیون (المصلاویه)، . وهذه اللهجه قریبه للغه الفصحى من ناحیه لفظ حرف القاف، لأن بقیه العراقیین بحکم لهجاتهم یحولون حرف القاف إلى الکاف الاعجمیه، کصوت الحرف (G فی Game)، فمثلاً تجد العراقیین فی جنوب العراق یلفظون کلمه (قال) بالقاف المهجوره /ga:l/، أما المصلاویین فیلفظوها بالقاف المهموسه کالفصحى /q/.[3][4][5] وکلما اتجهت من الموصل إلى الجنوب، تتغیر اللهجه وتتحول إلى لهجه قریبه للبداوه، نظراً للمد البدوی فی المحافظات الشمالیه من العراق، من امثال بیجی والشرقاط والعلم والضلوعیه وغیرها من محافظه صلاح الدین أما بتکریت والدور فلهجتهما أقرب إلى اللهجه الموصلیه.
البغدادیه
أما سامراء، و بلد و الدجیل . فإن هذه المدن لهجتها هی قریبه للبغدادیه ولکن التأثیر البدوی یلقی بمسحه علیها.
أما بغداد، فتمتاز لهجتها، بالبساطه، وبطئ الکلام ووضوحه، وهی أقرب اللهجات العراقیه للفصیح.
اللهجه الأنباریه وغرب العراق کمدینه الرمادی والفلوجه هی مزیج بین اللهجه البغدادیه والبدویه تمتاز بالکثیر من المفردات البدویه القدیمه وهی واضحه وخفیفه.
واللهجه الکربلائیه هی قریبه للهجه البغدادیه، ولکن هناک فوارق فی بعض الکلمات، فمثلاً البغدادیون إن ارادوا ان یقولوا هذا هو هنا، فیقولون: هیاته هوه هنانه. أما الکربلائیه فیقولون حسب لهجتهم، هذا هوه هنانه.
الجنوبیه
أما اللهجه النجفیه، فیه تقترب للریف أکثر، فإنهم یکسرون أول الأفعال فی معظم الأحیان، فمثلاً عنما یرید أن یقول أقول لک، فإن النجفی یقول: أکِلَّک، أو عندما یرید أن یقول:أضربک، فإنه یقول: أضِربک. وعند النجفیین لفظه (جه)أو بصوره أصح (تشه)، وهی تعنی، إذن، وأصل هذا المصطلح هو الکلمه الآرامیه “کا” والتی تعطی نفس المعنى وتستخدم بنفس الطریقه خاصه قبل الأفعال وهی کلمه مستخدمه إلى حد الآن فی القصائد الآرامیه.
وکلما اتجهت جنوباً تجد اللهجه الریفیه العراقیه المحببه، وإن معظم شعراء اللهجه العامیه العراقیه، هم من الریف الجنوبی العراقی، واللهجه الریفیه الجنوبیه واضحه لکل العراقیین.
وهی قریبه للهجه النجفیه، ولکنها، فی الوقت نفسه، تحتوی على کثیر من المفردات التی لو راجعتها تجد اصلها فصیح وبلیغ، لهذا نبغ الشعراء الریفیین أکثر من أهل المدینه العراقیه، وکان صوتهم اروع وأشجى عند قولهم لأشعارهم.
ولهجه الریفی، تمتاز ببساطتها، وبسرعتها رغم إن بعض أهل المدینه تصعب علیهم فهم بعض مفرداتها.
أما بالنسبه للهجه البصراویه فهی أقرب اللهجات العراقیه للهجه الخلیجیه وتختلف بشکل واضح عن لهجه الریف الجنوبی حیث انها خلیط من اللهجه الخلیجیه الحضریه والبدویه وبعض المفردات الفارسیه والإنکلیزیه والترکیه أضافه إلى تأثرها بلهجه الریف الجنوبی. اللهجه البصراویه دارجه الاستخدام فی البصره وخصوصا اهالی البصره القدیمه ولدى العوائل البصریه العریقه وکذلک فی الزبیر وأبو الخصیب وصفوان وام قصر وبعض مناطق الناصریه. هذه اللهجه بدات بالانحسار نسبیا وذلک للهجره الکثیفه من الریف للمدینه فی منتصف القرن الماضی وامتزاجها مع لهجات ریف الجنوب.
لهجات کردیه
یتکلم کرد العراق لهجتین رئیسیتین من لهجات اللغه الکردیه: الأولى هی اللهجه الکرمانجیه[۶] الشمالیه العراقیه التی تتضمن الکثیر من الکلمات المقتبسه من اللغه العربیه العراقیه. کثیر من کرد العراق ینطقون باللهجه الکرمانجیه الشمالیه ویتکلمها غالبا الکرد القاطنین مدینه دهوک العراقیه التی تقع أقصى الشمال العراقی أما اللهجه الثانیه وهی سورانیه کردیه فیتکلمها أهل مدینه اربیل وکذالک سکان محافظه السلیمانیه المحاذیه للحدود الإیرانیه.