ترجمه فعل اصبح در قرآن

ترجمه فعل اصبح در قرآن

بررسی و نقد برابرنهاده‌های «أصبح» با فعل مضارع در ترجمه‌های فارسی قرآن

برای دانلود فایل مقاله اینجا کلیک کنید

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

رضا میرابوالحسنی ۱ رضا شکرانی ۲

۱ دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

۲ استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
چکیده

یکی از شروط اساسی فهم قرآن، فهم زبان عربی زمان نزول است و تنها مراجعه به آن بخش از تفاسیر یا ترجمه‌هایی از قرآن رواست که برپایه چنین فهمی تألیف شده باشد. بر این اساس، ازجمله شرایط فهم، تفسیر و ترجمه قرآن، درک مدلول ساخت‌های نحوی آن، براساس دلالت این ساخت‌ها در زمان نزول است؛ زیرا بدون شناخت درست و دقیق آن‌، فرایند فهم، تفسیر و ترجمه محقق نمی‌شود. ازاین‌رو معناشناسی سازه‌های نحوی قرآن و برابریابی آن در زبان‌های گوناگون و ازجمله فارسی از پیش‌نیازهای فهم، تفسیر و ترجمه قرآن است. این پژوهش در راستای پژوهش‌هایی ازاین­دست در پی معناشناسی نحوی ساخت «اصبح» با فعل مضارع در قرآن کریم و پیشنهاد برابرنهاده مناسب آن‌ در زبان فارسی است. ازهمین‌رو فعل «أصبح» را در عرصه لغت و نحو عربی و ساخت «أصبح» با فعل مضارع را در عرصه تفسیر و ترجمه قرآن کریم کاویده و پس از بررسی حدود ۱۵۰ تفسیر و بیش از ۵۰ ترجمه قرآن، این ساخت را در وجه مثبت و منفی در فارسی الگویابی کرده و قید «دیگر» را در وجه مثبت و منفی برای آن پیشنهاد داده است.

کلیدواژه‌ها

ترجمه‌های فارسی قرآن الگویابی افعال ناقصه سازه‌های نحوی قرآن «أصبح» با فعل مضارع قید «دیگر»

همچنین بخوانید: ساخت اطلاعی و ترجمه

موضوعات

علوم قرآنی

منابع

قرآن کریم (با ۵۲ ترجمه موجود در نرم‌افزار جامع‌التفاسیر نور، نسخه ۲).

آذرنوش، آذرتاش (۱۳۷۵). تاریخ ترجمه از عربی به فارسی (از آغاز تا عصر صفوی) ۱٫ ترجمه‌های قرآنی. چ ۱، تهران: سروش.

___________ (۱۳۷۶). آموزش زبان عربی ۲٫ چ ۷، تهران: نشر دانشگاهی.

آل غازى، ملا حویش عبدالقادر (۱۳۸۲ ق). بیان المعانی. ج ۲٫ دمشق: مطبعه الترقى.

آلوسی، سید محمود (۱۴۱۵ ق)، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دارالکتب العلمیه.

ابن جزی غرناطی، محمد بن احمد (۱۴۱۶ ق). کتاب التسهیل لعلوم التنزیل. ج ۲٫ بیروت: دار الارقم.

ابن عاشور، محمد بن طاهر (بی تا). التحریر و التنویر. بی جا: بی نا.

ابن عجیبه، احمد بن محمد (۱۴۱۹ ق). البحر المدید فى تفسیر القرآن المجید. ج ۴٫ قاهره: دکتر حسن عباس زکی.

القاسم، اسماعیل محمود؛ حمیدان، احمد محمد و دعاس، احمد عبید۰ (۱۴۲۵ق). اعراب القرآن الکریم. دمشق: دارالمنیر و دارالفارابى.

امین (بانوى اصفهانى)، سیده نصرت امین (۱۳۶۱). مخزن العرفان در تفسیر قرآن. تهران: نهضت زنان مسلمان.

انصاری، محمد رضا (۱۳۸۰). «افعال ناقصه و چگونگی عمل آن‌ها». ترجمان وحی. ش ۱۰٫

بحرانی، سید هاشم (۱۴۱۶ ق). البرهان فی تفسیر القرآن. ج ۳٫ تهران: بنیاد بعثت.

بروجردی، سید حسین (۱۴۱۶ ق). تفسیر الصراط المستقیم. ج ۵٫ قم: مؤسسه انصاریان.

بغدادی، على بن محمد (۱۴۱۵ ق). لباب التأویل فی معانی التنزیل. ج ۳٫ بیروت: دار الکتب العلمیه.

بغوى حسین بن مسعود (۱۴۲۰ ق). معالم التنزیل فى تفسیر القرآن. ج ۳٫ بیروت: داراحیاء التراث العربى.

بلخی، مقاتل بن سلیمان (۱۴۲۳ ق). تفسیر مقاتل بن سلیمان. ج ۲٫ بیروت: دار إحیاء التراث.

بیضاوى، عبدالله بن عمر (۱۴۱۸ ق). أنوار التنزیل و أسرار التأویل. ج ۴٫ بیروت: دار احیاء التراث العربى.

ثعلبى نیشابورى، احمد بن ابراهیم (۱۴۲۲ ق). الکشف و البیان عن تفسیر القرآن. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

ثقفى تهرانى، محمد (۱۳۹۸ ق). روان جاوید. ج ۴٫ تهران: برهان.

جرجانی، حسین بن حسن (۱۳۷۷). جلاء الأذهان و جلاء الأحزان. ج ۹٫ تهران: دانشگاه تهران.

جمعی از مترجمان (۱۳۷۷). ترجمه تفسیر جوامع الجامع. مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.

جمعی از مترجمان (۱۳۶۰). ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: انتشارات فراهانی.

جمعی از مترجمان (۱۳۷۷). ترجمه تفسیر هدایت. مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.

جوهری، اسماعیل بن حماد (۱۴۰۷ق). تاج اللغه و صحاح العربیه. تحقیق: العطار، أحمد عبد الغفور، ج ۱٫ چ ۴٫ بیروت: دار العلم للملایین.

حسینی شاه عبدالعظیمی، حسین بن احمد (۱۳۶۳). تفسیر اثنا عشری. تهران: انتشارات میقات.

حقّی بروسوی، اسماعیل (بی تا). روح البیان. بیروت: دارالفکر.

درویش، محیی الدین (۱۴۱۵ق). اعراب القرآن و بیانه. سوریه: دارالارشاد.

رازی، ابوالفتوح حسین بن علی (۱۴۰۸ ق). روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن. مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی آستان قدس رضوی.

زحیلی، وهبه (۱۴۱۸ق). التفسیر المنیر فی العقیده و الشریعه و المنهج. بیروت ـ دمشق: دار الفکر المعاصر.

زرکوب، منصوره (۱۳۷۸). روش نوین فن ترجمه. چ ۳٫ اصفهان: مانی.

___________ و کریمی، زهرا (۱۳۸۹). «المسار التاریخی لترجمه «أصبح» إلی الفارسیه». بحوث فی اللغه العربیه وآدابها. ش ۲٫

زمخشری، محمود (۱۴۰۷ ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. بیروت: دار الکتاب العربی.

سمرقندی، نصر بن محمد (بی تا). البحر المحیط. بی­جا: بی­نا.

سورآبادی، ابوبکر عتیق بن محمد (۱۳۸۰). تفسیر سورآبادی. تهران: فرهنگ نشر نو.

سید قطب، سید بن قطب بن ابراهیم شاذلی (۱۴۱۲ ق). فی ظلال القرآن. ج ۶٫ بیروت ـ قاهره: دارالشروق.

شبّر، سید عبد الله (۱۴۱۲ق). تفسیر القرآن الکریم. بیروت: دار البلاغه.

شریف لاهیجی، محمد بن علی (۱۳۷۳). تفسیر شریف لاهیجى. تهران: دفتر نشر داد.

صادقی تهرانی، محمد (۱۴۱۹ ق). البلاغ فی تفسیر القرآن بالقرآن. قم: مؤلف.

صافی، محمود (۱۴۱۸ ق). الجدول فى اعراب القرآن. دمشق ـ بیروت: دار الرشید مؤسسه الإیمان.

الصبان، محمد بن على‏ (بی تا). حاشیه الصبان علی شرح الأشمونى على ألفیه ابن مالک، تحقیق: هنداوی، عبدالحمید، ج ۱٫ بیروت: المکتبه العصریه.

صفی‌علی‌شاه، حسن بن محمد باقر (۱۳۷۸)، تفسیر صفی. تهران: انتشارات منوچهری.

طبرسی، فضل بن حسن (۱۳۷۷). جوامع الجامع. تهران: دانشگاه تهران و مدیریت حوزۀ علمیه قم.

جمعی ازمترجمان (۱۳۵۶). ترجمه تفسیر طبری. تهران: توس.

طنطاوی، سید محمد (بی تا). التفسیر الوسیط للقرآن الکریم. ج ۱۳٫ بی­جا: بی­نا.

طیب، سید عبدالحسین (۱۳۷۸). اطیب البیان فی تفسیر القرآن. تهران: اسلام.

الغلائینی، مصطفی (بی تا)، جامع الدروس العربیه، تهران: ناصر خسرو.

فراهیدی، خلیل بن احمد (۱۴۰۹ق). کتاب العین. تحقیق: المخزومی، مهدی؛ السامرائی، ابراهیم. ج ۳٫ چ ۲٫ ایران: مؤسسه دار الهجره.

فقهی­زاده، عبدالهادی (۱۳۸۹)، کارگاه روش ترجمه، چ ۱٫ تهران: سمت.

فیض کاشانی، ملا محسن (۱۴۱۵ ق). تفسیر الصافى، تهران: الصدر.

فیضی دکنی، ابوالفضل (۱۴۱۷ ق). سواطع الالهام فی تفسیر القرآن. قم: دارالمنار

قرائتی، محسن (۱۳۸۳). تفسیر نور. تهران: مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.

قرطبی، محمد بن احمد (۱۳۶۴). الجامع لأحکام القرآن. تهران: ناصر خسرو.

قمی، علی بن ابراهیم (۱۳۷۶)، تفسیر قمی. قم: دار الکتاب.

قمی مشهدی، محمد بن محمدرضا (۱۳۶۸). کنز الدقائق و بحر الغرائب، تهران: وزارت ارشاد اسلامی.

کاشانی، ملا فتح الله (۱۳۳۶). منهج الصادقین فی إلزام المخالفین. تهران: کتابفروشی محمد حسن علمی.

کاشفی سبزواری، حسین (بی تا)، جواهر التفسیر. تهران: دفتر نشر میراث مکتوب.

«المسار التاریخی لترجمه «أصبح» إلى الفارسیه». بحوث فی اللغه العربیه وآدابها. ش ۲٫

کریمی نیا، مرتضی (۱۳۹۶). «گفتگو با دکتر آذرتاش آذرنوش: شکل گیری ترجمه فارسی کهن از قرآن کریم». ترجمان وحی. ش ۴۲٫

محلی، جلال الدین؛ سیوطی، جلال الدین (۱۴۱۶ ق). تفسیر الجلالین. بیروت: مؤسسه النور.

مراغی، احمد بن مصطفى (بی تا). تفسیر المراغی. بیروت: داراحیاء التراث العربی.

مصطفوی، حسن (۱۳۶۰)، التحقیق فی کلمات القرآن. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

___________ (۱۳۸۰)، تفسیر روشن. تهران: مرکز نشر کتاب.

مظهری، محمد ثناءالله (۱۴۱۲ق)، التفسیر المظهری. پاکستان: مکتبه رشدیه.

مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۴). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الإسلامیه.

میبدی، احمد بن ابى سعد (۱۳۷۱). کشف الأسرار و عدّه الأبرار. تهران: امیر کبیر.

میرزا خسروانی، علیرضا (۱۳۹۰ق). تفسیر خسروی. تهران: اسلامیه.

نحّاس، احمد بن محمد (۱۴۲۱ق). اعراب القرآن. بیروت: دار الکتب العلمیه.

نخجوانى، نعمت الله بن محمود (۱۹۹۹ م). الفواتح الالهیه و المفاتح الغیبیه. مصر: دار رکابى.

نووى جاوى، محمد بن عمر (۱۴۱۷ ق). مراح لبید لکشف معنى القرآن المجید. بیروت: دار الکتب العلمیه.

نیشابورى، نظام الدین حسن بن محمد (۱۴۱۶ ق). غرائب القرآن و رغائب الفرقان. بیروت: دار الکتب العلمیه.

الهمدانی، ابن عقیل (۱۳۸۴ق)، شرح ابن عقیل. ج ۱٫ چ ۱۴، مصر: المکتبه التجاریه الکبری.

نرم‌افزار جامع التفاسیر نور ۲، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.

ترجمه فعل اصبح در قرآن