نقد و بررسی ترجمه ی عربی گلستان سعدی بر اساس نظریّة آنتوان برمن

نقد و بررسی ترجمه ی عربی گلستان سعدی بر اساس نظریّة آنتوان برمن (مطالعه موردی کتاب الجُلستان الفارسی اثر جبرائیل المخلّع)
برای دانلود فایل کامل مقاله اینجا کلیک کنید
نویسندگان
علی افضلی 1؛ عطیه یوسفی2
1استادیار گروه زبان و ادبیّات عربی دانشگاه تهران
2دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات ترجمه دانشگاه تهران
چکیده
ترجمة آثار سعدی شیرازی به عنوان یکی از نامدارترین سخن‌سرایان ادب فارسی، بنا به جنبه‌های متعدّد ساختاری و محتوایی، قابلیّت تحلیل و بررسی از منظر نظریّه‌های جدید فنّ ترجمه را دارد. آنتوان برمن در نظریّة گرایش‌های ریخت‌شکنانة خود، با هدف برجسته ساختن اهمیّت دیگری و فرهنگ بیگانه در ترجمه و احترام به غرابت و بیگانگی متن اصلی، بر این اعتقاد است که مترجم باید از نظر شکل و محتوا، مقیّد به متن مبدأ و وفادار به آن باشد. در این جستار، ترجمة عربی جبرائیل المخلّع از کتاب ارجمند «گلستان» بر اساس هفت مؤلّفه از مؤلّفه‌های تحریف متن از دیدگاه برمن بررسی می‌شود که عبارتند از: عقلایی‌سازی، شفّاف‌سازی، اطناب کلام، تفاخرگرایی، تخریب شبکه‌های معنایی زیرین متن، غنازدایی کیفی و غنازدایی کمّی. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد علّت اصلی انحراف ترجمة عربی گلستان از متن اصلی، ناآشنایی مترجم به زبان فارسی، تمایزهای مربوط به ساختار دستوری و نیز تطابق کامل نداشتن دامنة اطلاق واژه‌ها در دو زبان عربی و فارسی است که طبیعتاً ناشی از اختلاف فرهنگ، تمدّن، عادات و رسوم دو قومی است که به این دو زبان سخن می‌گویند.
کلیدواژه‌ها
گلستان سعدی؛ جبرائیل المخلّع؛ آنتوان برمن؛ گرایش‌های ریخت‌شکنانه
مراجع

ابراهیم، أمل. (1998م.). الأثر العربی فی أدب سعدی. تهران: رابطة الثّقافة و العلاقات الإسلامیّة.

احمدی، محمّدرحیم. (1392). «آنتوان برمن و نظریّة گرایش‌های ریخت‌شکنانه؛ معرّفی و بررسی قابلیّت کاربرد آن در نقد ترجمه». دوفصلنامة نقد زبان و ادبیّات خارجی. س 6. ش 10. صص 1ـ21.

اوژه، طاهر، رحیم کوشش و عبدالله طلوعی‌آذر. (1394). «بررسی تطبیقی گلستان سعدی با مختصّات نثر موزون و مسجّع در بلاغت عربی». فنون ادبی. ش 1. صص 87ـ102.

باقر، علیرضا و رقیّه ابراهیمی‌زاده. (1391). «پژوهشی در شرح عربی گلستان سعدی، نگاشته در قرن دهم هجری». مطالعات نقد ادبی (پژوهش ادبی). ش 29. صص 81ـ107.

بدوی، امین عبدالمجید. (1983م.). جنّة الورد. قاهره: منشورات سمیر أبوداوود.

حسینی، سیّدمحمّد. ( 1385). «نقد و نظر ترجمة دیوان حافظ به زبان عربی (أغانی شیراز)». پژوهشنامة فرهنگ و ادب. ش 3. صص 55ـ75.

خزائلی، محمّد. (1368). شرح گلستان. چ 8. تهران: انتشارات جاویدان.

دلشاد، شهرام، سیّدمهدی مسبوق و مقصود بخشش. (1394). «نقد و بررسی ترجمة شهیدی از نهج‌البلاغه بر اساس نظریّة گرایش‌های ریخت‌شکنانة آنتوان برمن». دوفصلنامة مطالعات ترجمة قرآن و حدیث. ش 4. صص99ـ120.

زنده‌بودی، مهران. (1390). «از خود و دیگری و گرایش‌های تحریفی در گفتمان ترجمه‌شناختی آنتوان برمن تا ترجمه‌ناپذیری». فصلنامة مطالعات ترجمه. س 9. ش 34. صص 23ـ37.

سعدی شیرازی، ابومحمّد مصلح‌الدّین. (1373). گلستان. به تصحیح و شرح جمشید غلامی‌نهاد. چ 2. تهران: نشر نیایش.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1379). گلستان سعدی. به کوشش دکتر خلیل خطیب‌رهبر. چ 12. تهران: صفی علیشاه.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1392). گلستان سعدی. تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی. چ 11. تهران: خوارزمی.

سیّدان، الهام و سیّدمحمّدرضا ابن‌الرّسول. (1388). «نقد و بررسی عبارات بحث‌انگیز گلستان سعدی در ترجمة عربی آن (روضة‌الورد)». پژوهشنامة زبان و ادب فارسی (گوهر گویا). س 3. صص 91ـ108.

صفوی، کورش. (1371). هفت گفتار دربارة ترجمه. چ 11. تهران: نشر مرکز.

صمیمی، محمّدرضا. (1391). «بررسی ترجمة داستان تپّه‌هایی چون فیل‌های سفید بر اساس سیستم تحریف متن آنتوان برمن». کتاب ماه ادبیّات. ش 65. صص 44ـ50.

عشقی، فاطمه. (1390). ترجمه و جزء کلمه یا بیتوته در دوردست. تهران: نشر قطره.

فراتی، محمّد. (1340ق.). روضةالورد. دمشق: دار طلاس.

کریمیان، فرزانه و منصوره اصلانی. (1390). «نقش وفاداری به یک نویسنده در ترجمه: بررسی مقابله‌ای ترجمه‌های قاسم روبین از آثار مارگریت دوراس». فصلنامة مطالعات زبان و ترجمه. س 44. ش 3. صص 119ـ136.

محفوظ، حسین‌علی. (1379ق): «متنبّی ایران فی‌الشّام، سعدی الشیرازی». مجلّة مجمعاللّغة العربیّة. ج 35. صص 253ـ269.

ــــــــــــــــــــ . (1963م.). «سعدی الشّیرازی، خریج بغداد فی العصر العباسی الأخیر». مجلّةکلّیّة الآداب. عدد 6. صص 155ـ178.

المخلّع، جبرائیل‌بن یوسف. (1267ق.). الجُلستان الفارسی. شیراز: مکتبة المعرفة.

مسگرنژاد، جلیل. (1375). «نظری کوتاه به کتاب روضةالورد؛ ترجمة عربی کتاب گلستان سعدی از استاد محمّد فراتی». آشنا. ش 33. صص 71ـ76.

موحّد، ضیاء. (1378). سعدی. چ 3. تهران: نشر طرح نو.

موسوی، کمال. (1381). «نقد و تحلیلی بر کتاب گلستان، روضة‌الورد». مجلّة دانشکدة ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان. س 2. ش 28. صص 29ـ42.

مهدی‌پور، فاطمه. (1389). «نظری بر روند پیدایش نظریّه‌های ترجمه و بررسی سیستم تحریف متن از نظر آنتوان برمن». کتاب ماه ادبیّات. ش 41. صص 57ـ63.

مؤیّد شیرازی، جعفر. (1372). شعرهای عربی سعدی شیرازی. شیراز: دانشگاه شیراز.

نصیری، حافظ. (1390). روش ارزیابی و سنجش کیفی متون ترجمه شده از عربی به فارسی. تهران: انتشارات سمت