جعبه سیاه بر خلاف نامش رنگ نارنجی دارد
در ادامه بیشتر با جعبه سیاه هواپیما آشنا می شویم
اغلب مواقع، پس از رخ دادن یک فاجعه هوایی “جعبه سیاه” یکی از کلمات پرکاربردی است که به گوشمان می‌رسد. اما به واقع تا چه اندازه درباره این جعبه حیاتی اطلاعات داریم؟
هر هواپیمای مسافربری یا جت شخصی می‌بایست مجهز به یک ضبط کننده صدا و ضبط کننده اطلاعات پرواز باشد. معمولا این دو مورد متفاوت هستند که “جعبه سیاه” نامیده می‌شوند. با این جال که جعبه سیاه کمکی به هواپیما در هنگام پرواز نمی‌کند، می‌تواند کمک شایانی به محققان می‌کند تا از اتفاقات پیش از صانحه اطلاع یابند.
اغلب، مثل سانحه‌ای که گریبان گیر پرواز 182 هند در اقیانوس اطلس و در نزدیکی غرب ایرلند در سال 1985 رخ داد، محققین اطلاعات کمی برای تحقیق در دست دارند. در خصوص این موضوع، هواپیما پیش از آن که خلبان فرصت ارسال اخطار سقوط داشته باشد، سقوط کرد و باقیمانده آن خیلی زود به زیر آب رفت. امروزه همچنان جعبه سیاه یک مورد حیاتی در حل کردن و یافتن سرنخ‌هایی درباره علل سقوط هواپیما است. درست مثل سال 2008 و سقوط هواپیما در مکزیک که چهارده کشته به جا گذاشت که در میان آن‌ها وزیر کشور مکزیک نیز بود.
برای یافتن تجهیزات ضبط صدا و اطلاعات پرواز پس از سقوط هواپیما در آب، جعبه سیاه دارای ردیابی به نام، ردیاب زیر آب است. این ردیاب به محض برخورد با آب فعال می‌شود و قادر به ارسال سیگنال تا فاصله 14000 پایی در زیر آب است. همچنین برای سهولت در پیدا کردن، جعبه سیاه در واقع به رنگ سیاه نیست و رنگ نارنجی روشن دارد.
تمام این جعبه‌های سیاه آزمایش‌های بسیاری را پشت سر می‌گذارند. یک ضبط کننده جعبه سیاه L-3 FA 2100 از تست‌هایی همچون در معرض آتش 1110 درجه سانتی گراد به مدت یک ساعت و دمای 260 درجه سانتی گراد به مدت 10 ساعت می‌گذرد. همچنین این دستگاه قادر به کار کردن از دمای -55 درجه تا بالای 70 درجه سانتی گراد است و حداقل 25 ساعت از اطلاعات یک پرواز را می‌تواند ضبط کند.
چه کسی جعبه سیاه را اختراع کرد؟
جعبه سیاه برای اولین بار توسط دانشمند جوان استرالیایی به نام دکتر دیوید وارن ساخته شد. زمانی که وارن در ملبورن در آزمایشگاه تحقیقات هوایی مشغول به کار بود، در جریان بررسی سقوط اولین هواپیمای مسافربری جت قرار گرفت. با فکر کردن به این موضوع که اگر صدای ضبط شده‌ای پیش از سقوط هواپیما در دست بود، وارن مشغول کار کردن بر وسیله ای شد که یک ضبط کننده معمولی برای هواپیما بود. اولین نمونه در سال 1957 به تولید رسید اما پس از سقوط ناگهانی هواپیما در کویینزلند در سال 1960 بود که استرالیا برای اولین بار استفاده از جعبه سیاه را در هواپیماها اجباری اعلام کرد.
ضبط کننده صدای کابین خلبان
هدف ضبط کننده صدای کابین خلبان، گوش دادن به تمامی صداهای ایجاد شده در کابین و ضبط نامحسوس تمام مکالمات در آن است. با این حال که بسیاری از محققین ممکن است به دنبال مکالمات و صحبت‌های رد و بدل شده میان خلبانان هواپیما باشند، محققین آموزش دیده حرفه‌‍ای به دنبال شنیدن صدای موتورها و ناهنجاری‌‍‌های احتمالی در سیستم و بوق‌های اضتراری هستند. در برخی موارد محققین تنها با استفاده از صداهای ایجاد شده از هواپیما میتوانند، سرعت، دور موتور و حتی دلیل سقوط هواپیما را به راحتی بیابند. این وسیله همچنین برای یافتن زمان وقوع حادثه نیز مهم است چرا که تمام مکالمات بین خدمه و برج مراقبت را نیز ذخیره می‌کند. ضبط کننده صدای کابین خلبان معمولا در دم هواپیما قرار دارد.
ضبط کننده اطلاعات پرواز
ضبط کننده اطلاعات پرواز اگر از ضبط کننده صدای کابین خلبان مهمتر نباشد، کم اهمیت‌تر هم نیست. این قطعه به دلیل جمع آوری اطلاعاتی همچون، ارتفاع، زمان، مکان و سمتی که هواپیما به سمت آن در حرکت است برای محققین سوانح هوایی حائز اهمیت است. با این حال نامرده شده‌ها تنها اعمال ابتدایی و ساده این قطعه هستند. ضبط کننده‌های اطلاعات پرواز مدرن قادر به تحت نظارت قرار دادن تعداد بی‌پایانی از عملکرد‌های هواپیما مثل، حرکت تک به تک باله‌ها بر هر بال، سیستم هدایت خودکار و میزان سوخت است. اطلاعات ذخیره شده در این قطعه برای محققان برای تعیین دلیل رخ دادن سانحه حیاتی و با ارزش است. داده‌های ذخیره شده در این قطعه به محققین این اجازه را می‌دهد تا یک حالت کامپیوتری از پرواز هواپیما را بازسازی کنند و حرکت هواپیما را پیش از سقوط بررسی کنند.
ضبط کننده صدای کابین و اطلاعات پرواز دو قطعه بسیار با ارزش برای محققین سوانح هوایی هستند و همچنان نقش مهمی در تعیین دلایل سقوط و رخداد سوانح هوایی ایفا خواهند کرد. با کمک گیری از این قطعه علاوه بر تعیین دلایل سقوط، محققین راه‌های جلوگیری از سوانح احتمالی را هم پیدا خواهند کرد تا پروازهای امن‌تری را برای مردمان فراهم کنند.
آینده جعبه سیاه
با پیشرفت تکنولوژی بدیهی است که جعبه سیاه نقش پر رنگتری را ایفا خواهد کرد و اطلاعات بیشتر و ارزشمندتری را در دست محققین سوانح هوایی قرار می‌دهد.
احتمالا پخش کننده‌های MP3 در آینده نه چندان دور بخشی از سیستم ضبط کننده اطلاعات پرواز خواهد شد. در سال 2007 کمپانی هواپیما سازی LoPresti Speed Merchants اعلام داشت که قصد ترکیب کردن این پخش کننده با سیستم‌های ضبط پرواز را دارد. این کمپانی عقیده دارد اگر استفاده از این فرمت امکانپذیر باشد، می‌توان تا 500 ساعت از اطلاعات پرواز را ضبط کرد.
جعبه سیاه به انگلیسی : Flight recorder
جعبه سیاه به عربی : الصندوق الأسود
منبع : nationalgeographic به نقل از مجله اینترنتی مشروح