بررسی تطبیقی شعر نزار قبانی و شاملو
بررسی ویژگی‌های شعری شاملو و نزار قبانی با تکیه بر نظریۀ زبانشناسی قطب‌های استعاری و مجازی یاکوبسن
برای دانلود فایل کامل مقاله اینجا کلیک کنید
چکیده
آنچه در این مقاله مورد بررسی قرار می‌گیرد نحوه انتخاب و ترکیب بر روی «محور جانشینی» و «محور همنشینی» در شعر دو شاعر معاصر فارسی «شاملو» و شاعر عرب «نزار قبانی» است تا از منظر زبانشناسی، شیوه‌ی زیبایی‌آفرینی این دو شاعر بررسی و مقایسه شود. در راستای این هدفْ به تبیین بررسی ادبیات از دیدگاه زبانشناسی پرداخته و دفتر «آیدا در آینه» از شعر شاملو و «بلقیس» از شعر نزار قبانی را بررسی کرده‌ایم. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که شاملو شعر خود را به گونه‌ای نوشته کرده است که درک هر بیت در گرو اندیشیدن خواننده و دستیابی وی به انتخاب‌های شاعر از روی محور جانشینی است درحالی‌که مخاطب در اشعار قبانی غالباً با ترکیب‌های شاعر بر روی محور همنشینی روبه‌رو است و همین عامل سبب درک آسان اشعار و مفاهیم آن شده است. در نهایت گرایش شاملو به سمت فرایند انتخاب بر روی محور جانشینی، سبب ایجاد فضای خاصی چون ایجاد معانی ضمنی در ابیات، پیچیدگی، ابهام، دوری مدلول و مصداق از یکدیگر و گرایش قبانی به سمت فرایند ترکیب سبب توضیح ابیات، نزدیکی مدلول و مصداق و درک آسان ابیات شده است.
همچنین بخوانید: تأثیر زبان عربی بر نظام واجی زبان فارسی
کلیدواژه‌ها
قطب استعاری قطب مجازی نقش‌های زبان رومن یاکوبسن شاملو نزار قبانی
—
کتابنامه
– آقابابایی، سمیه. (۱۳۹۵). سبکشناسی ادراکی: تحلیل مقایسهای سبک در آفرینشهای هنری (معماری، نقاشی، خوشنویسی) دوره مکتب هندی. نعمتالله ایرانزاده. رساله دکتری. دانشگاه علامهطباطبائی.
– ادونیس، علی احمد سعید. (۱۹۸۵). سیاسه الشعر. بیروت: دار الآداب.
– انوشه، حسن. (۱۳۷۶). فرهنگنامه ادب فارسی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
– بالو، فرزاد. (۱۳۹۵). «نگاهی به بوطیقای شعر در اندیشهی احمد شاملو و نزار قبانی». مجله پژوهشهای تطبیقی زبان و ادبیات ملل. س۲٫ ش ۷٫ صص ۷۳ـ۸۹٫
– بدیده، رشید. (۲۰۱۰). «البنیات الأسلوبیه فی مرثیه بلقیس لنزار قبانی». بلقاسم لیباریر. رساله الماجستیر. جامعه الحاج لخضر- باتنه.
– برتنس، یوهانتس. (۱۳۸۴). مبانی نظری ادبی. ترجمهی محمدرضا ابوالقاسمی. تهران: نشر ماهی.
– بهار، محمدتقی. (۱۳۶۹). سبکشناسی یا تاریخ تطور نثر فارسی. جلد اول. تهران: موسسۀ انتشارات امیرکبیر.
– پاشایی، عسکری. (۱۳۷۸). نام همه شعرهای تو: زندگی و شعر احمد شاملو. تهران: ثالث.
– پورنامداریان، تقی. (۱۳۷۴). سفر در مه، تاملی در شعر احمد شاملو. تهران: نگاه.
– جیوسی، سلمی خضراء. (۲۰۰۱). الاتجاهات و الحرکات فی الشعر العربی الحدیث. ترجمه: عبدالواحد لؤلؤه، بیروت: مرکز دراسات الوحده العربیه.
– حیدری، رسول. (۱۳۹۰). «رویکردهای شعر معاصر عربی»، فصلنامه درّ دری. سال اول، شماره اول، زمستان، صص ۶۱-۸۱٫
– حداد، قاسم. (۲۰۰۰). الأعمال الشعریه. المجلد الثانی. بیروت: الموسوعه الشعریه.
– دستغیب، عبدالعلی. (۱۳۷۳). نقد آثار شاملو از دستغیب. تهران: آروین.
– راشد، ذیاب و داؤد، جمانه إبراهیم. (۲۰۱۵). «السمات الأسلوبیه فی قصیده بلقیس لنزار قبانی». مجله دراسات فی اللغه العربیه و آدابها. العدد العشرون. شتاء. صص ۵۱- ۷۰٫
– سلیمی، علی. (۱۳۸۵). «ایهام و پیچیدگی در شعر معاصر». مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد. دوره۳۹، شماره۱، صص۲۵-۳۸٫٫
– سوسور، فردینان دو. (۱۳۷۸). دوره زبانشناسی عمومی. ترجمۀ کورش صفوی. تهران: هرمس.
– شاملو، احمد. (۱۳۸۷). مجموعه آثار، دفتر یکم: شعرها. تهران: نگاه.
– شفیعی کدکنی، محمدرضا. (۱۳۹۳). شعر معاصر عرب. تهران: سخن.
– شمیسا، سیروس. (۱۳۷۴). بیان و معانی. تهران: نشر فردوس.
– شمیسا، سیروس. (۱۳۸۶). سبکشناسی شعر فارسی. تهران: میترا.
– صفوی، کورش. (۱۳۹۰). از زبانشناسی به ادبیات. جلد اول ـ نظم. تهران: انتشارات سورهی مهر.
– صفوی، کورش. (۱۳۹۰). از زبانشناسی به ادبیات. جلد دوم ـ نثر. تهران: انتشارات سورهی مهر.
– صفوی، کورش. (۱۳۹۱). آَشنایی با زبانشناسی در مطالعات ادب فارسی. تهران: علمی.
– صلاحیمقدم، سهیلا و اصغرنژاد فرید، مرضیه. (۱۳۹۲). «مضامین تغزل اجتماعی در اشعار – نزار قبانی و احمد شاملو». مجله مطالعات ادبیات تطبیقی. س۷٫ ش۲۶٫ صص۶۹ـ۸۹٫
– طالبی قرهقشلاقی، جمال. (۲۰۱۶). «التحلیل الصوتی و الدلالی فی قصیده بلقیس لنزار قبانی، مقاربه فی ضوء منهج النقد الصوتی». مجله الجمعیه الإیرانیه للغه العربیه و آدابها. العدد الأربعون، خریف. صص ۷۹- ۹۸٫
– عیده، عطار و انتصار، عبدی. (۲۰۱۶). «ذات الحزن فی قصیده بلقیس لنزار قبانی» منصوریه فتحی. رساله الماجستیر. جامعه العربی التبسی- تبسه.
– گلی چناری، پروانه. (۱۳۹۴). بررسی تطبیقی عنصر رنگ در اشعار احمد شاملو و نزار قبانی. رضا سمیعزاده. پایاننامهکارشناسی ارشد. دانشگاه بینالمللی امام خمینی (ره).
– غلامرضایی، محمد. (۱۳۸۱). سبکشناسی شعر فارسی: از رودکی تا شاملو. تهران: جامی.
– غیاثی، محمدتقی. (۱۳۶۸). درآمدی بر سبکشناسی ساختاری. تهران: شعله اندیشه.
– فالر، راجر و همکاران. (۱۳۸۱). زبانشناسی و نقد ادبی. ترجمۀ مریم خوزان و حسین پاینده. تهران: نشر نی.
– فؤاد، نعمات. (۲۰۰۹). خصائص الشعر الحدیث.دمشق: دارالفکر العربی.
– فهمی، عین النازل. (۲۰۱۶). قصیده بلقیس لنزار قبانی (دراسه تحلیلیه سمائیه لریفاتیر). کالیجاکا: کلیه الآداب و العلوم الثقافیه.
– قبانی، نزار. (۲۰۱۳). الأعمال الکامله للشاعر، نزار قبانی شاعر الحب و الثوره، الطبعه الأولی، بغداد: مکتبه هانی.
– «قراءه تطبیقیه فی قصیده بلقیس لنزار قبانی».
https://www.addustour.com/articles/22384
– کزازی، میرجلالالدین. (۱۳۶۸). زیباییشناسی سخن فارسی(۱)ـ بیان. تهران: نشر مرکز.
– مجابی، جواد. (۱۳۸۰). آینه بامداد طنز و حماسه در شعر شاملو. تهران: فصل سبز.
– محمد القعود، عبدالرحمن. (۲۰۰۲). الإبهام فی شعر الحداثه، الکویت: علم المعرفه.
– مریدن، عزیزه. (۱۹۷۱). حرکات الشعر فی العصر الحدیث. دمشق: نشر الریاض.
بررسی تطبیقی شعر نزار قبانی و شاملو